Skleroterapia żylaków

Skleroterapia (obliteracja żylaków) uznawana jest za złoty standard w leczeniu teleangiektazji i małych żylaków. Metoda polega na iniekcyjnym podaniu środka chemicznego do światła naczynia; jej celem jest uszkodzenie ściany żyły, wywołanie kontrolowanego stanu zapalnego, a w konsekwencji włóknienie i zarośnięcie naczynia. Zamykanie poszerzonych naczyń krwionośnych kończyn dolnych należy do najczęściej wykonywanych procedur flebologicznych. Na terapeutyczny i estetyczny efekt zabiegu w dużym stopniu wpływa skomplikowana anatomia układu żylnego, ale dzięki ultrasonografii dopplerowskiej można dokładnie określić przebieg naczynia i wiele innych parametrów (jego głębokość, średnicę, obecność lub nieobecność zaburzeń przepływu).

Co to jest skleroterapia?

Skleroterapia jest metodą zamykania naczyń, polegającą na podaniu chemicznego środka obliterującego do światła żyły. Najczęściej wykorzystuje się ją do zamykania żył siatkowatych o średnicy większej niż 3 mm. Obliteruje się również mniejsze naczynia – w takich przypadkach pomocna bywa ultrasonografia wysokich częstotliwości (high frequency ultrasound; HFU), która umożliwia precyzyjne zobrazowanie przebiegu naczynia, ułatwia przeprowadzenie zabiegu pod jej kontrolą, a także pozwala monitorować wyniki leczenia.

Kontrola USG minimalizuje ryzyko podania środka obliterującego poza światło naczynia i związane z tym powikłania.

Obliteracja żylaków może być uzupełnieniem metod termicznych lub chirurgicznych, ale stosuje się ją również jako metodę samodzielną. Podawany lek prowadzi do uszkodzenia śródbłonka, wykrzepiania krwi, a w rezultacie do zwłóknienia naczynia.

Uważa się, że prekursorem skleroterapii był włoski chirurg, Giovanni Monteggia, który jako pierwszy (w 1813 r.) posłużył się taką techniką zamykania naczyń, podając do żyły alkohol. Jednak leczenie przebiegało burzliwie, z dużym odczynem zapalnym, silnymi dolegliwościami bólowymi, obrzękiem, a w niektórych przypadkach – również ogniskową martwicą skóry. Dlatego poszukiwano innych leków, które powodowałyby mniejsze objawy uboczne.

Obecnie podczas skleroterapii żylaków kończyn dolnych wykorzystuje się wiele środków obliterujących, w tym:

• środki osmotycznie czynne, które (na drodze osmozy) prowadzą do odwodnienia ściany naczyniowej i jej stopniowej degeneracji (hipertoniczne roztwory glukozy i chlorku sodowego);
• detergenty, które uszkadzają komórki śródbłonka w wyniku interakcji z lipidami (polidokanol i siarczan sodowy tetradecylu);
• środki drażniące, które uszkadzają śródbłonek naczyniowy, denaturując białka (sole jodu i ałun chromowy glicerolu).

Jak powstają żylaki kończyn dolnych?

Zmiany naczyniowe w kończynach dolnych wynikają z patologii żylnego układu powierzchownego, leżącego nadpowięziowo. Ich etiologia nie została w pełni wyjaśniona; do istotnych czynników ryzyka należą wiek, płeć, występowanie rodzinne, otyłość, tryb życia, ciąże, które mogą prowadzić do niewydolności zastawek żylnych i perforatorów (żył przeszywających, przechodzących przez powięź, które łączą żyły głębokie i powierzchowne). W efekcie rozwija się nadciśnienie żylne i dochodzi do poszerzenia naczyń.

Przypomnijmy, że zastawki żył kończyn dolnych (w warunkach prawidłowych) zapewniają jednokierunkowy przepływ krwi, tzn. z żył powierzchownych do głębokich, od obwodu w kierunku dosercowym. Ich niewydolność powoduje zwrotny przepływ krwi, tzw. refluks żylny.

Na żylny układ powierzchowny składają się żyły główne (żyła odpiszczelowa i odstrzałkowa), ich bocznice, perforatory oraz drobne naczynia krwionośne. W jego obrębie wyróżnia się:

• naczynia o średnicy do 1 mm (teleangiektazje);
• naczynia o średnicy 1–2 mm (wystające ponad powierzchnię skóry);
• naczynia siatkowate o średnicy 2–4 mm;
• żylaki niezwiązane z żyłą odpiszczelową (średnica 3–8 mm);
• żylaki żył odpiszczelowej i odstrzałkowej (średnica pow. 8 mm).

Zobacz także: Teleangiektazje – miejsce występowania, przyczyny i leczenie

USG Dopplera w diagnostyce układu żylnego

W diagnostyce układu żylnego za złoty standard uznaje się badanie USG metodą Dopplera, przede wszystkim tzw. duplex Doppler, które umożliwia ocenę zastawek żylnych, przepływu i zmian w ścianach żylnych. Modyfikacją metody jest kodowanie przepływu krwi kolorem, które zwiększa precyzję badania. Niektórzy autorzy USG Dopplera w postępowaniu okołozabiegowym uważają za „równie niezbędne jak stetoskop w rutynowym badaniu lekarskim”.

Dlatego badanie USG Doppler powinno być przeprowadzone przed każdym zabiegiem endowaskularnym. Do zabiegów wewnątrznaczyniowych zaliczamy nie tylko skleroterapię, ale także laserowe usuwanie żylaków czy nową metodę usuwania żylaków mikrofalą.

Jak wspomnieliśmy, dzięki klasycznej ultrasonografii dopplerowskiej można obrazować przede wszystkim duże naczynia i perforatory, umiejscowione najczęściej w głębszych warstwach tkanki podskórnej. Naczynia mniejsze, leżące płytko pod skórą, łatwiej zobrazować za pomocą ultrasonografii wysokich częstotliwości (high frequency ultrasound; HFU).

Wykorzystanie głowic wysokich częstotliwości pozwala uzyskać obraz ultrasonograficzny o wysokiej rozdzielczości i różnicować obiekty mniejsze niż 0,1 mm. Wyższa rozdzielczość oznacza jednak mniejszą głębokość penetracji wiązki w głąb tkanek skóry. Dlatego badanie za pomocą głowicy wysokich częstotliwości stosuje się zwykle w celu oceny przebiegu i położenia drobnych naczyń w skórze. HFU służy też do obrazowania perforatorów między mniejszymi naczyniami.

Wskazania do zabiegu: leczenie pajączków i żylaków

Wskazania do zabiegu regulują europejskie wytyczne dot. skleroterapii w leczeniu przewlekłej choroby żylnej (European guidelines for sclerotherapy in chronic venous disorders).

Wytyczne łatwej zrozumieć, znając skalę siły zaleceń:

• 1A – silne zalecenie; postępowanie powinno być stosowane powszechnie
• 1B – silne zalecenie, ale z mniejszym stopniem pewności
• 1C – średnia siła zalecenia (postepowanie słuszne w większości przypadków)
• 2A – średnia siła zalecenia; decyzja o wdrożeniu postepowania to kwestia wyboru (zalecenie nie musi być stosowane)
• 2B – słabe zalecenie
• 2C – słabe zalecenie; postępowanie alternatywne równie dopuszczalne.

Skleroterapię, jako metodę leczenia, można rozważyć m.in. u pacjentów z:

• żylakami siatkowatymi (KLASA 1A);
• teleangiektazjami (pajączkami) (KLASA 1A);
• niewydolnymi żyłami odpiszczelowymi (KLASA 1A);
• niewydolnymi perforatorami (KLASA 1B);
• żylakami pozostałymi po wcześniejszych interwencjach, żylakami nawrotowymi (KLASA 1B);
• malformacjami żylnymi (klasa 1B);
• owrzodzeniami żylnymi (KLASA 1B).

Zobacz także: Ból żylaków kończyn dolnych – jak bolą żylaki?

Zabieg skleroterapii jest skuteczną metodą leczenia niegojących się owrzodzeń żylnych, w których leczenie chirurgiczne (ze względu na otwarte rany) wiąże się z dużym ryzykiem powikłań infekcyjnych.

Przeciwwskazania

Przed obliteracją żylaków należy dokładnie rozważyć wskazania i przeciwwskazania do zabiegu.

Wśród przeciwwskazań bezwzględnych wymienia się:

• uczulenie na środek obliterujący;
• ostrą zakrzepicę żył głębokich (DVT) i zatorowość płucną (PE);
• zakażenie tkanek w okolicy wkłucia, ciężką infekcję ogólnoustrojową;
• długotrwałe unieruchomienie (w łóżku).

W przypadku skleroterapii pianą powinno się uwzględnić dodatkowe przeciwwskazanie: przetrwały otwór owalny (PFO).

U pacjentów z przeciwwskazaniami względnymi do obliteracji żylaków ryzyko należy oceniać indywidualnie dla każdego przypadku.

Do przeciwwskazań względnych należą:

• ciąża, karmienie piersią (po zabiegu przez 2-3 dni nie należy karmić piersią);
• miażdżyca tętnic kończyn dolnych;
• zły stan ogólny pacjenta, ciężkie choroby ogólnoustrojowe;
• silna predyspozycja do alergii, poważne reakcje alergiczne w wywiadzie;
• duże ryzyko zakrzepowo-zatorowe (np. incydenty zakrzepowo-zatorowe w wywiadzie, trombofilia, choroba nowotworowa);
• ostra zakrzepica żył powierzchownych.

W przypadku skleroterapii pianą dodatkowymi przeciwwskazaniami względnymi są zaburzenia neurologiczne (w tym migrena po uprzedniej skleroterapii pianą).

Skleroterapia piankowa

Piankę wytwarza się z leków należących do grupy detergentów, najczęściej za pomocą dwóch strzykawek – według metody Tessariego. Zgodnie z jej założeniami, jedną jałową strzykawkę napełnia się środkiem obliterującym i podłącza do kranika trójdrożnego. Druga strzykawka napełniana jest powietrzem w stosownej objętości i również podłączana do kranika. Dzięki temu możliwe jest dynamiczne przemieszczenie powietrza do drugiej strzykawki – w jego wyniku powstaje mieszanina, którą kilkukrotnie przemieszcza się między strzykawkami w celu uzyskania stabilnej, gęstej pianki o odpowiednim stężeniu.

W metodzie Tessariego płynny środek obliterujący miesza się z powietrzem w stosunku 1: 4. Do wytwarzania piany najczęściej wykorzystuje się polidokanol i siarczan sodowy tetradecylu. Stężenie leku należy dostosować do wielkości obliterowanego naczynia.

Zgodnie z wytycznymi europejskimi, czas między wytwarzaniem piany a jej wstrzykiwaniem powinien być jak najkrótszy (KLASA 1C) (by utrzymać profil bezpieczeństwa stosowanych leków).

Zdaniem ekspertów, maksymalna, bezpieczna objętość piany w rutynowych przypadkach wynosi 10 ml na jedną sesję zabiegową (KLASA 2B). Częstość występowania powikłań zakrzepowo-zatorowych i przejściowych działań niepożądanych (np. zaburzeń widzenia) wzrasta wraz z (większą niż zalecana) objętością piany.

Technika obliteracji metodą pianki

Nad zdezynfekowaną skórą znajduje się sonda USG. Kończyna poddawana terapii powinna być uniesiona powyżej poziomu klatki piersiowej (by nastąpiło opróżnienie naczynia z krwi). Igłę wkłuwa się do żylaka pod kontrolą ultrasonograficzną. Ślad środka obliterującego na końcówce igły wystarczy, by uzyskać jej obraz – jasny, echogeniczny punkt.

Przed podaniem substancji aktywnej dokonuje się aspiracji krwi żylnej, następnie zawartość strzykawki jest wprowadzana do żyły. Lekarz jednocześnie monitoruje, jak rozprzestrzenia się pianka w świetle naczynia i zmienia jego wypełnienie na echogeniczne. Zabieg kończy stopniowana kompresjoterapia – czas jej stosowania określa lekarz (istnieją różne poglądy na ten temat).

 Skleroterapia piankowa jest skuteczna w leczeniu:

• żylaków nawrotowych,
• żył odpiszczelowych i ich bocznic,
• żył przeszywających (perforatorów).

Najlepsze efekty leczenia pianką uzyskuje się u pacjentów z wydolnymi pniami żyły odpiszczelowej. Doświadczony lekarz może też obliterować niewydolny pień żyły odpiszczelowej, stosując powyższą technikę z pewnymi zmianami. Do światła żyły odpiszczelowej wprowadza się wenflon i podaje spieniony środek obliterujący do momentu, aż znajdzie się on w okolicy ujścia żyły odpiszczelowej.

Można też (stosując długi wenflon) na początku wstrzyknąć spieniony lek w okolicy ujścia oraz podawać go podczas wycofywania wenflonu (technikę wykorzystuje się także w celu obliteracji niewydolnych perforatorów).

Skleroterapia farmakologiczna (płynem)

Wstrzyknięcia leku dokonuje się po odkażeniu skóry i uniesieniu kończyny (by opróżnić naczynie z krwi). Do żylaka wkłuwa się igłę, a następnie (gdy wypłynie z niej kropla krwi) zakłada na igłę strzykawkę z płynnym lekiem i 0,5 ml powietrza. Najpierw wstrzykuje się powietrze, które opróżnia żyłę z krwi, zwiększając w ten sposób siłę oddziaływania środka obliterującego na śródbłonek naczyniowy. Po zabiegu stosuje się kompresjoterapię – kończynę owija się opaską elastyczną lub nakłada się na nogę kompresyjną pończochę, właściwie stopniując ucisk.

Obliterację żylaków wykonuje się według określonego porządku, zaczynając od naczyń o większej średnicy.

Czy obliteracja żylaków jest skuteczna?

Zamykanie żył za pomocą środka chemicznego, podawanego pod kontrolą ultrasonografii z podwójnym obrazowaniem, jest skuteczną i bezpieczną metodą leczenia, obarczoną stosunkowo małym ryzykiem powikłań.

Pamiętajmy, że zabieg jest bezpieczny, jeśli przeprowadza go doświadczony klinicysta pod kontrolą USG.

Skleroterapia płynem jest metodą z wyboru leczenia teleangiektazji i żylaków siatkowatych, dzięki której uzyskuje się poprawę w ponad 90 proc. przypadków. Skleroterapia piankowa jest alternatywną metodą leczenia teleangiektazji i żylaków siatkowatych.

Skleroterapię pianą uważa się za skuteczniejszą metodę leczenia malformacji żylnych i niewydolnych żył odpiszczelowych (w porównaniu ze skleroterapią płynem).

Skleroterapia i efekty leczenia

Zabieg obliteracji żylaków ma na celu:

• usunięcie zmian naczyniowych;
• profilaktykę i leczenie powikłań przewlekłych chorób żylnych (CVD);
• złagodzenie objawów żylnych (jak obrzęk, ból);
• poprawę jakości życia;
• poprawę/normalizację funkcji żylnej;
• uzyskanie efektu estetycznego.

Jak widać, cele skleroterapii są zbieżne z celami innych metod leczenia żylaków.

Zobacz także: Hybrydowe leczenie żylaków – co warto wiedzieć?

Liczba działań niepożądanych związanych ze skleroterapią pianą jest zbliżona do liczby objawów po leczeniu metodą tradycyjną. Technika pozwala uzyskać blisko 90 proc. obliteracji pni żył odpiszczelowych, ich bocznic, żylaków nawrotowych i niewydolnych żył przeszywających.

Forma pianki, w której środek obliterujący zmieszany jest z powietrzem (lub innym zalecanym gazem), zapewnia lepsze i dłuższe przyleganie leku do ściany żylnej (niż w przypadku roztworu). Silniejsze oddziaływanie spienionego detergentu na śródbłonek żył pozwala zmniejszyć stężenie i ogólną ilość zastosowanego leku obliterującego.

Podanie pianki wypiera z żylaka krew, co sprawia, że powstająca skrzeplina jest mniejsza (korzystny efekt). Nadmierna ilość skrzepliny może skutkować przebarwieniami skóry, dlatego w uzasadnionych przypadkach zaleca się przeprowadzenie trombektomii: mechanicznego usunięcia zhemolizowanej skrzepliny. Jednak przypadkowe podanie pianki poza naczynie może być bardziej szkodliwe niż przy pozażylnych wstrzyknięciach w skleroterapii płynem. Nie ma też wystarczających danych nt. bezpieczeństwa dużych dawek piany, które mogą być konieczne do zamykania dużych naczyń (np. dużych poszerzeń żyły odpiszczelowej).

Zdjęcia przed i po

Możliwe skutki uboczne po skleroterapii

Prawidłowo wykonana obliteracja żylaków jest skuteczną metodą leczenia, obarczoną małym ryzykiem powikłań. W niektórych przypadkach mogą jednak wystąpić działania niepożądane, w tym:

• hiperpigmentacja

Jednym z najczęstszych powikłań po skleroterapii jest hiperpigmentacja, na którą wpływać może ilość i stężenie podanego sklerozantu, a także ciśnienie, pod którym lek jest wstrzykiwany. Z reguły ogniska hiperpigmentacji zanikają samoistnie w ciągu 2 lat po zabiegu (często jest to kwestia tygodni, ewentualnie miesięcy). Ryzyko hiperpigmentacji zmniejsza ewakuacja skrzepliny (trombektomia) oraz ochrona skóry przed ekspozycją na promieniowanie UV (przez dwa tygodnie po skleroterapii).

• podbiegnięcia krwawe (siniaki)

Do częstych skutków ubocznych skleroterapii zaliczają się niewielkie podbiegnięcia krwawe, które powstają na skutek wynaczynienia krwi (poza zamykane naczynie). Powikłanie (nawet nasilone) z reguły jest nieistotne klinicznie i nie wywołuje żadnych dolegliwości. Towarzyszący mu defekt estetyczny zwykle jest krótkotrwały i w pełni odwracalny. Zmiany najczęściej ustępują kilka-kilkanaście dni po zabiegu.

• anafilaksja

Do niebezpiecznych, ale niezmiernie rzadkich powikłań należy wstrząs anafilaktyczny i nieumyślne podanie środka obliterującego do tętnicy. Są to „stany nagłe” – sytuacje kliniczne wymagające niezwłocznych interwencji lekarskich.

Przy podejrzeniu anafilaksji zaleca się bezzwłoczne przerwanie zabiegu (podawania leku) i wykonanie standardowych procedur ratunkowych, w tym podania epinefryny (w uzasadnionych przypadkach) (KLASA 1A).

•  martwica tkanek

Po nieumyślnym wstrzyknięciu środka obliterującego do tętnicy może wystąpić martwica tkanek.

Ryzyko podania dotętniczego można zminimalizować za pomocą ultrasonografii dopplerowskiej z podwójnym obrazowaniem tętnic kończyn dolnych, które znajdują się w bezpośrednim sąsiedztwie żył docelowych. Jeśli podczas podania środka obliterującego wystąpi silny ból, wstrzyknięcie należy natychmiast przerwać.

Zgodnie z wytycznymi europejskimi, skleroterapię piankową i płynną (roztworem) zaleca się wykonywać pod kontrolą USG, jeśli żyła docelowa nie jest widoczna lub wyczuwalna (KLASA 1C).

W przypadku podejrzenia wstrzyknięcia dotętniczego stosuje się miejscowe leczenie przeciwzakrzepowe i trombolityczne. Można dodatkowo zastosować ogólnoustrojową antykoagulację, czyli układowe leczenie przeciwzakrzepowe (w charakterze leczenia uzupełniającego). Wczesne podanie steroidów ogólnoustrojowych może ograniczyć stan zapalny (KLASA 1C).

• martwica skóry

Nieduża martwica skóry (zaliczana do powikłań rzadkich i bardzo rzadkich) może być następstwem podania środka poza światło żyły. Ryzyko jej wystąpienia można zmniejszyć, unikając wstrzyknięć o dużej objętości (nie przekraczając zalecanych dawek) oraz podając lek pod małym ciśnieniem.

• zaburzenia widzenia, ból głowy i migrena

Wśród bardzo rzadkich działań niepożądanych związanych ze skleroterapią wymienia się przejściowe zaburzenia widzenia, bóle głowy i migrenę. Objawy te wynikają z migracji drobin piany z miejsca wstrzyknięcia do innych części układu żylnego, do mięśnia sercowego oraz do dalszych części układu naczyniowego. Ryzyko można zmniejszyć, stosując technikę wielokrotnych wstrzyknięć małych dawek (by zapobiec przechodzeniu sklerozantu do układu żył głębokich).

• udar i przejściowy atak niedokrwienny (TIA; transient ischemic attack)

W bardzo rzadkich przypadkach u pacjentów z przetrwałym otworem owalnym cząsteczki sklerozantu mogą przedostawać się do krążenia ogólnego, powodując skurcz naczyń. Z reguły objawy ustępują samoistnie po kilku-kilkudziesięciu minutach.

U pacjentów, u których wystąpiły objawy neurologiczne (w tym migrena po wcześniejszych sesjach skleroterapii), zaleca się:

• unikanie wykonywania manewru Valsalvy krótko po wstrzyknięciu (KLASA 2C);
• pozostawanie w pozycji leżącej przez dłuższy czas (KLASA 2C);
• unikanie wstrzyknięć dużej objętości (KLASA 2C);
• indywidualną ocenę ryzyka (KLASA 2C).

• DVT (zakrzepica żył głębokich)

Do rzadkich powikłań po skleroterapii należy (zwykle bezobjawowa) zakrzepica żył głębokich (poniżej 1 proc. przypadków).

U pacjentów, u których istnieje duże ryzyko powikłań zakrzepowo-zatorowych (np. samoistna zakrzepica żył głębokich lub ciężka trombofilia w wywiadzie), zaleca się:

• przeciwzakrzepową profilaktykę farmakologiczną (wg aktualnych wytycznych) (KLASA 1C);
• fizykalne metody profilaktyczne (kompresja, ruch) (KLASA 1C);
• unikać wstrzykiwania dużych objętości piany (KLASA 1C);
• indywidualną ocenę ryzyka (dla każdego przypadku) (KLASA 1C).

• inne działania niepożądane

Do rzadkich działań niepożądanych po zabiegach skleroterapii należą zmiany zapalne żył powierzchownych (zwykle w ich leczeniu stosuje się tylko miejscowe leki przeciwzapalne). Niezmiernie rzadko dochodzi do uszkodzenia nerwów (znacznie rzadziej niż po innych metodach leczenia żylaków.

Jednym z działań ubocznych skleroterapii jest neowaskularyzacja leczonego obszaru, czyli pojawienie się siatki nowych, drobnych naczyń (teleangiektazji). To reakcja indywidualna, która może wystąpić także po chirurgicznej lub termicznej ablacji żylaków.

Wśród pozostałych przejściowych reakcji po skleroterapii wymienia się:

• uczucie ucisku w klatce piersiowej,
• mdłości,
• reakcje wazowagalne,
• metaliczny smak,
• krwiaki, wybroczyny,
• miejscowy obrzęk, stwardnienie, pęcherze, rumień.

Skleroterapia – co po zabiegu? (zalecenia i rekonwalescencja)

Po zabiegu skleroterapii w zakresie większych naczyń, kończynę bandażuje się opaską elastyczną lub nakłada pończochę uciskową o stopniowanej kompresji i zaleca pacjentowi półgodzinny spacer.

W pierwszym tygodniu po obliteracji żylaków nie zaleca się długodystansowych podróży i długotrwałego unieruchomienia (zwiększają ryzyko zdarzeń zakrzepowo-zatorowych). Przez dwa tygodnie należy chronić miejsca poddawane terapii przed ekspozycją na promieniowanie UV.

Po skleroterapii powinno się utrzymywać aktywny tryb życia oraz unikać długotrwałego przebywania w pozycji stojącej lub siedzącej. Należy zgłaszać się na wyznaczone wizyty kontrolne, a wszelkie niepokojące objawy bezzwłocznie zgłaszać lekarzowi.

Kompresjoterapię po zabiegu (pończochy uciskowe, bandaże elastyczne) należy stosować ściśle według zaleceń lekarza. Niekiedy, w przypadku bardzo małych naczyń, kompresjoterapia nie jest konieczna. Niemniej, dowiedziono, że codzienne noszenie pończoch uciskowych (23-32 mmHg) przez trzy tygodnie po skleroterapii teleangiektazji poprawia wyniki leczenia. Postępowanie tego rodzaju może również zmniejszyć ryzyko hiperpigmentacji.

W Ars Estetica procedurę skleroterapii i laserowego zamykania naczynek wykonują:

Skleroterapia Wrocław

• dr n. med. Wojciech Rybak
• dr n. med. Diana Kupczyńska
• dr n. med. Maciej Antkiewicz
• lek. med. Tomasz Siewniak

Skleroterapia Warszawa

• dr n. med. Michał Kowalczewski
• dr n. med. Diana Kupczyńska
• lek. med. Emil Michalski
• lek. med. Mariusz Kozak

Pacjentów zainteresowanych konsultacją z naszymi specjalistami zapraszamy do kontaktu.

Autorem artykułu jest lek. Maciej Antkiewicz.

Zachęcamy do zapoznania się również z innymi materiałami na temat leczenia niewydolności żylnej i zmian estetycznych:

• Niewydolność żylna kończyn dolnych – przyczyny, objawy, leczenie
• Jak wygląda badanie USG Doppler?
• Pajączki na nogach – przyczyny, objawy, leczenie
• Żylaki nóg – objawy, przyczyny, leczenie
• Skleroterapia piankowa i płynowa – na czym polega i ile kosztuje
• Laserowe leczenie żylaków – jak wygląda?
• Obrzęki nóg – dlaczego nogi puchną?
• Pękające naczynka na nogach – najczęstsze pytania
• Żylaki na stopach – objawy, przyczyny, leczenie

Źródła:

Kulkarni S.R., Messenger D.E., Slim F.J. et al. The incidence and characterization of deep vein thrombosis following ultrasound-guided foam sclerotherapy in 1000 legs with superficial venous reflux. Journal of Vascular Surgery: Venous and Lymphatic Disorders. 2013; 1 (3): 231–238.

Jawień A., Ciecierski M. Rola skleroterapii piankowej w leczeniu żylaków kończyn dolnych. Przewodnik Lekarza. 2004; 7 (8): 54–57.

Hawro P., Urbanek T., Mikusek W. Tumescent-assisted echosclerotherapy (TAES) in the treatment of great saphenous vein incompetence. Phlebological Review. 2018; 25 (1): 81-86.

Rabe E., Breu F.X., Cavezzi A. et al. European guidelines for sclerotherapy in chronic venous disorders. Phlebology. 2014; 29 (6): 338-54.

Mlosek R.K., Malinowska S. Zastosowanie ultrasonografii wysokich częstotliwości w zamykaniu drobnych naczyń krwionośnych. Journal of Ultrasonography. 2014; 14: 320–32.

ESVS, European Society for Vascular Surgery. Przewlekła choroba żylna. Wytyczne postępowania klinicznego Europejskiego Towarzystwa Chirurgii Naczyniowej. European Journal of Vascular & Endovascular Surgery. 2015; 49: 678–737.

Malinowska S., Mlosek R.K. Likwidowanie problemów naczyniowych kończyn dolnych – współpraca lekarza z kosmetologiem. Kosmetologia Estetyczna. 2015; 1 (4): 65–68.

Janczak D., Leśniak M., Janczak D. Małoinwazyjne metody leczenia żylaków kończyn dolnych. Chirurgia po Dyplomie. 2016; 2, [dostęp online].

Jaeschke R., Guyatt G.H., Cook D.J. et al. Wytyczne postępowania – cz. II – sposób przedstawiania wytycznych, czyli siła zaleceń. Medycyna Praktyczna.1999; 11: 153–157.

Zieliński A. Powikłania po inwazyjnym leczeniu żył układu głębokiego. Chirurgia po Dyplomie. 2017; 2, [dostęp online].

Noszczyk W. (red.). Chirurgia tętnic i żył obwodowych. Tom 1. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.

Zubilewicz T., Terlecki K., Terlecki P. Minimalnie inwazyjne metody leczenia żylaków kończyn dolnych. Kardiologia po Dyplomie 2014; 13 (9): 47–51.

Andziak P. Chirurgia naczyniowa. Medycyna po Dyplomie. 2012; 12: 63–70.

Kielar M. Metody leczenia teleangiektazji. Chirurgia po Dyplomie. 2013; 8 (2): 25–31.

Hawro P., Szczygieł Ł. Metody leczenia żylaków kończyn dolnych w 2017 roku. Aesthetica. 2018; 25: 48–56.

Narbutt J., Bowszyc-Dmochowska M., Kapińska-Mrowiecka M. et al. Przewlekła niewydolność żylna – epidemiologia, klasyfikacja i obraz kliniczny. Rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. Część I. Dermatology Review/Przegląd Dermatologiczny. 2018; 105 (4): 473–485.

Narbutt J., Bowszyc-Dmochowska M., Kapińska-Mrowiecka M. et al. Przewlekła niewydolność żylna – patogeneza, diagnostyka i leczenie farmakologiczne. Rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. Część II. Dermatology Review/Przegląd Dermatologiczny. 2018; 105 (4): 486–497.

Przybylska-Kuć S., Kuć K., Dec M. et al. Przewlekła niewydolność żylna w praktyce lekarza rodzinnego. Family Medicine & Praimary Care Review 2013; 15, 3: 377–378.

Janczak D. Żylaki. Chirurgia po Dyplomie. 2017; 02 (4): 39–41.

Gajewski P. (red.). Interna Szczeklika 2018. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2018.

Marona H., Kornobis A. Patofizjologia rozwoju żylaków oraz wybrane metody ich leczenia – aktualny stan wiedzy. Postępy Farmakoterapii. 2009; 65 (2): 88–92.

Barańska-Rybak W., Arłukowicz E. Zmiany skórne w przebiegu niewydolności żylnej. Dermatologia po Dyplomie. 2014; 4 (5): 38–43.

Kaczmarek S. (2015) Wpływ różnych metod leczenia na gojenie i jakość życia pacjentów z owrzodzeniem żylnym goleni. (Rozprawa doktorska). Poznań: Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu.

Neubauer-Geryk J., Bieniaszewski L. Przewlekła choroba żylna — patofizjologia, obraz kliniczny i leczenie. Choroby Serca i Naczyń. 2009; 6 (3): 135–141.

Zubilewicz R., Jaroszyński A. Przewlekła choroba żylna. Forum Medycyny Rodzinnej. 2015; 5 (9): 400–404.

Mlosek R.K., Malinowska S. Powikłania po zabiegach zamykania poszerzonych naczyń krwionośnych. Kosmetologia Estetyczna. 2016; 4 (5): 421–424.

Alam M., Nguyen H., Kaszuba A. Leczenie chorób żył kończyn dolnych. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2006.

Hawro P., Gabriel M., Madycki G. et al. Zalecenia dotyczące wykonywania ultrasonograficznego badania dopplerowskiego żył kończyn dolnych Polskiego Towarzystwa Chirurgii Naczyniowej i Polskiego Towarzystwa Flebologicznego. Acta Angiologica. 2013; 19 (3): 99-117.

Cavezzi A., Tessari L. Foam sclerotherapy techniques: different gases and methods of preparation, catheter versus direct injection. Phlebology 2009; 24: 247-251.