Jak wygląda badanie USG Doppler?

Nawet niewielkie żylaki, które nie wywołują istotnych dolegliwości, powinien obejrzeć lekarz. Odpowiednie postępowanie może zapobiec ich rozwojowi. USG Doppler to bezpieczna, nieinwazyjna i bezbolesna procedura, która wykorzystuje ultradźwięki, by ustalić charakter i kierunek przepływu krwi w żyłach. Za jego pomocą można rejestrować prędkość przepływu krwi w naczyniach, diagnozować poszerzenie żył powierzchownych i refluks, nawet jeśli objawy są mało charakterystyczne. Ultrasonografia dopplerowska należy obecnie do podstawowych i najczęściej wykonywanych badań w diagnostyce chorób żył kończyn dolnych.

Żyły kończyn dolnych – krótka powtórka z anatomii

W jaki sposób powstają żylaki? Odpowiedź wymaga krótkiego wstępu.

Żyły to naczynia krwionośne, którymi odtlenowana (uboga w tlen) krew wraca do serca.

Do żył kończyn dolnych należą:

• żyły powierzchowne, które znajdują się tuż pod skórą (w tym żyły powierzchowne podudzia i uda: żyła odpiszczelowa i żyła odstrzałkowa);
• żyły głębokie – ulokowane głębiej: biegną wzdłuż kości, między mięśniami;
• żyły przeszywające, które łączą oba te układy.

Żyły powierzchowne leżą pod elastyczną skórą, w miękkiej tkance tłuszczowej, co sprawia, że łatwiej ulegają uszkodzeniom – poszerzają się, wydłużają. W konsekwencji tworzą się żylaki: poszerzenia i wydłużenia żył, które nadają im kręty przebieg.

W żyłach znajdują się zastawki żylne, które (gdy działają prawidłowo) zapobiegają cofaniu się krwi. W warunkach zdrowia przepływ krwi odbywa się przede wszystkim z układu powierzchownego do głębokiego przez układ żył przeszywających (i dalej w kierunku serca).

Dzięki pracy sprawnych zastawek (i systemu mięśniowo-szkieletowego) krew, która wraca z żył kończyn dolnych do serca, może pokonać siłę grawitacji. Jeśli mechanizm ulegnie zaburzeniu, pojawia się refluks (zjawisko cofania się krwi).

Niewydolność zastawek żylnych należy do kluczowych przyczyn rozwoju żylaków. Refluks żylny poprzedza zwykle zmiany chorobowe.

Jak powstają żylaki?

Niewydolność zastawek żylnych może mieć charakter wrodzony lub nabyty. Nabyta niewydolność wynika ze stanu zapalnego w obrębie zastawek, który prowadzi do ich przebudowy, uszkodzenia i – w rezultacie – nadciśnienia żylnego. Nadciśnienie zaś potęguje procesy zapalne, powodując przebudowę ścian naczyń żylnych i sprzyjając powstawaniu żylaków.

W wyniku niewydolności zastawki, krew (zamiast płynąć z układu powierzchownego do głębokiego i w kierunku serca) wstecznie przedostaje się do układu powierzchownego. W efekcie dochodzi do jego nadmiernego rozciągania i przeciążenia. Cofająca się krew odpowiada za poszerzenie żyły poniżej niewydolnej zastawki. W ten sposób powstaje żylak.

Na skutek wstecznego przepływu krwi, związanego z niedomykalną zastawką, rośnie ciśnienie, które działa na najbliższą, leżącą poniżej, wydolną zastawkę. Takie nadprogramowe obciążenie może zaburzyć jej funkcjonowanie. Mechanizm „lubi” się powtarzać, upośledzając pracę kolejnych zastawek.

Wśród czynników ryzyka żylaków wymienia się przede wszystkim wiek, płeć, otyłość i występowanie rodzinne. Wyniki badań epidemiologicznych dowodzą, że kluczowe znaczenie ma jednak wiek (ryzyko rośnie z wiekiem). Istotna jest także liczba ciąż oraz otyłość – zwłaszcza wskaźnik masy ciała (BMI) powyżej 30 kg/m2. Rozwojowi żylaków kończyn dolnych i obrzęków może sprzyjać płeć żeńska, ale niektóre badania nie potwierdzają tej zależności. Nie dowiedziono także związku między żylakami podudzi a doustną antykoncepcją hormonalną. Istnieje za to wyraźny związek między ryzykiem rozwoju żylaków a rodzinnym występowaniem choroby. Próby ustalenia genetycznego podłoża takich zmian są w toku.

Ciekawe doniesienia opublikowano niedawno w „Circulation” – prestiżowym czasopiśmie kardiologicznym. Badania i analizy prowadzone przez naukowców ze Stanford University School of Medicine w Kalifornii wskazują, że do żylaków może przyczyniać się wysoki wzrost i warunkujące go geny. Odnaleziono 30 regionów genomu, które mają związek z żylakami. Wyniki są obiecujące, ale konieczne są dalsze badania, które pozwolą opracować nowe, skuteczniejsze strategie profilaktyki i leczenia żylaków.

Do kogo zgłosić się z problemem żylaków?

Diagnostyką, profilaktyką i leczeniem chorób naczyń żylnych zajmują się flebolodzy, chirurdzy ogólni czy naczyniowi. W zakresie ich kompetencji leży m.in. terapia pierwszych objawów klinicznych, oparta na leczeniu farmakologicznym i uciskowym (kompresjoterapii). W przypadkach bardziej zaawansowanych, terapią zajmuje się węższe grono specjalistów, zwykle chirurdzy, którzy decydują o metodach leczenia zabiegowego i operacyjnego.

Żylaki należą do częstych problemów zdrowotnych, które należy traktować w sposób interdyscyplinarny. Dlatego większe korzyści terapeutyczne przynosi współpraca lekarzy różnych specjalności, np. współpraca lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, dermatologa i chirurga naczyniowego.

Zobacz także: Ból żylaków kończyn dolnych – jak bolą żylaki?

Czego możemy spodziewać się podczas wizyty u lekarza?

Lekarz oceni krążenie żylne na podstawie badania podmiotowego (wywiadu), badania przedmiotowego (badania fizykalnego) i dodatkowych badań diagnostycznych, w szczególności badania USG Doppler żył kończyn dolnych.

Badanie fizykalne rozpoczyna oglądanie kończyn dolnych pod kątem obecności zmian, takich jak obrzęki, przebarwienia, żylaki (siatkowate, głównych pni, teleangiektazje) – ich położenia i rozległości. Na podstawie badania palpacyjnego lekarz ocenia przebieg zmian żylakowatych, stwardnienia skóry i tkanki podskórnej. Bada również tętno na tętnicach kończyn dolnych (by wykluczyć nieprawidłowości naczyń tętniczych).

Uzupełnieniem badania przedmiotowego czasem są testy czynnościowe, służące m.in. do oceny wydolności żył i zastawek żylnych (np. próba opukowa Schwarza, próba kaszlowa, próba Trendelenburga). Jednak w dobie ultrasonografii dopplerowskiej próby te nie mają istotnego znaczenia diagnostycznego.

Badanie USG Doppler żył kończyn dolnych najczęściej przeprowadza się w pozycji stojącej.

Jak wygląda badanie USG Doppler?

Efekt Dopplera dotyczy wszystkich rodzajów fal. Jego istotą jest różnica częstotliwości, która powstaje między falą emitowaną przez źródło a rejestrowaną przez obserwatora (jeśli obserwator i źródło poruszają się względem siebie). W medycynie zjawisko Dopplera wykorzystuje się do pomiarów prędkości przepływu krwi.

Badanie USG Doppler jest jedną z odmian badania USG. Od metody klasycznej odróżnia je m.in. efekt dźwiękowy, który odzwierciedla szum krwi przepływającej przez naczynia. Wszelkie zakłócenia dźwięku stanowią dodatkowe źródło informacji dla lekarza przeprowadzającego badanie.

Jak je sobie wyobrazić, zwizualizować?

Czujniki ultrasonografu przenoszą na powierzchnię ciała szum krwi, którego sami nie możemy usłyszeć. Dzięki ultradźwiękom, które odbijają się od krwinek pędzących z prądem krwi, do naszych uszu dociera jednostajny szum przypominający szum morza. Kiedy jednak krew natrafia na przeszkodę, szum nasila się, zmienia barwy, zyskuje inną moc. Ta „muzyka”, za sprawą elektroniki, przekształca się w wyraźne, dokładne obrazy z naszego wnętrza – obrazy tętnic i żył.

Na czym polega badanie dopplerowskie? Na początku lekarz nakłada na kończyny dolne pacjenta specjalny żel do USG, który ułatwia przenikanie fal i poprawia jakość obrazu. Przykłada głowicę aparatu ultrasonograficznego i przeprowadza badanie (od pachwin do kostek).

W USG metodą Dopplera głowica wysyła falę ultradźwiękową, która odbija się od ośrodka w ruchu – od poruszających się krwinek. Odbita fala wraca do głowicy połączonej z aparatem USG. Aparat rejestruje różnice między częstotliwością fali odbitej a częstotliwością fali emitowanej, a wyniki prezentowane są na monitorze. Lekarz, który je obserwuje, może (słownie) opisać pacjentowi układ żylny jeszcze w czasie trwania badania. USG Doppler żył kończyn dolnych trwa zwykle kilka do kilkunastu minut. Po badaniu pacjent otrzymuje wynik w postaci opisu lekarskiego z ewentualnym zdjęciem.

Do najbardziej cenionych badań w diagnostyce chorób żył kończyn dolnych należy USG dupleks Doppler, które generuje obraz naczyń krwionośnych na tle narządów i tkanek. Metoda pozwala zwizualizować anatomię układu żylnego, niewydolność zastawkową i niedrożność układu żylnego. Umożliwia poza tym dokładne badanie wielu odcinków układu żył głębokich. Rutynowo stosuje się także kolorowe obrazowanie przepływu, które zwiększa precyzję badania. Tzw. kolorowy Doppler uwidacznia prędkość i kierunek przepływu krwi w naczyniach.

Badanie dupleks Doppler znacznie ograniczyło wskazania do stosowania inwazyjnych metod diagnostycznych u pacjentów z żylakami. Metoda zastąpiła też wcześniejsze badania nieinwazyjne o mniejszym znaczeniu diagnostycznym, np. badanie dopplerowskie metodą fali ciągłej, które nie dostarczało informacji o morfologii żył.

Badanie USG Doppler Warszawa

W naszej placówce w Warszawie specjalistami wykonującymi badanie USG Doppler są:

• dr n. med. Michał Kowalczewski
• dr Emil Michalski
• dr Mariusz Kozak

Badanie USG Doppler Warszawa

W placówce we Wrocławiu specjalistami wykonującymi badanie USG Doppler są:

• dr n. med. Wojciech Rybak
• prof. dr  hab. Zbigniew Rybak
• dr n. med. Maciej Antkiewicz
• lek. med. Tomasz Siewniak

W celu umówienia się na badanie zapraszamy do kontaktu.

Zachęcamy do zapoznania się również z innymi materiałami na temat leczenia niewydolności żylnej i zmian estetycznych:

• Skleroterapia żylaków – na czym polega, jak działa i jakie przynosi efekty?
• Pajączki na nogach – przyczyny, objawy, leczenie
• Żylaki nóg – objawy, przyczyny, leczenie
• Skleroterapia piankowa i płynowa – na czym polega i ile kosztuje
• Laserowe leczenie żylaków – jak wygląda?
• Obrzęki nóg – dlaczego nogi puchną?
• Zakrzepica żylna– objawy, badania, leczenie
• Hybrydowe leczenie żylaków
• Teleangiektazje – miejsce występowania, przyczyny i leczenie
• Żylaki w ciąży – co robić, jeżeli się pojawią?

Źródła:

Narbutt J., Bowszyc-Dmochowska M., Kapińska-Mrowiecka M. et al. Przewlekła niewydolność żylna – epidemiologia, klasyfikacja i obraz kliniczny. Rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. Część I. Dermatology Review/Przegląd Dermatologiczny. 2018; 105 (4): 473–485.

Narbutt J., Bowszyc-Dmochowska M., Kapińska-Mrowiecka M. et al. Przewlekła niewydolność żylna – patogeneza, diagnostyka i leczenie farmakologiczne. Rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. Część II. Dermatology Review/Przegląd Dermatologiczny. 2018; 105 (4): 486–497. 

Wytyczne postępowania klinicznego Europejskiego Towarzystwa Chirurgii Naczyniowej. European journal of vascular and endovascular surgery. 2015; 49: 678–773.

Kaczmarek S. (2015) Wpływ różnych metod leczenia na gojenie i jakość życia pacjentów z owrzodzeniem żylnym goleni. (Rozprawa doktorska). Poznań: Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu.

Przybylska-Kuć S., Kuć K., Dec M. et al. Przewlekła niewydolność żylna w praktyce lekarza rodzinnego. Family Medicine & Praimary Care Review 2013; 15, 3: 377–378.

Janczak D. Żylaki. Chirurgia po Dyplomie. 2017; 02 (4): 39–41.        

Wernicki P. Badania: wysoki wzrost oraz warunkujące go geny mają związek z żylakami. http://www.rynekzdrowia.pl/Badania-i-rozwoj/Badania-wysoki-wzrost-oraz-warunkujace-go-geny-maja-zwiazek-z-zylakami,187982,11.html, data dostępu: 7.12.2018.

Gajewski P. (red.). Interna Szczeklika 2018. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2018.

Marona H., Kornobis A. Patofizjologia rozwoju żylaków oraz wybrane metody ich leczenia – aktualny stan wiedzy. Postępy Farmakoterapii. 2009; 65 (2): 88–92

Szczeklik A., Tendera M. Kardiologia. Podręcznik oparty na zasadach EBM. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2009.

Noszczyk W. (red.). Chirurgia tętnic i żył obwodowych. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.

Barańska-Rybak W., Arłukowicz E. Zmiany skórne w przebiegu niewydolności żylnej. Dermatologia po Dyplomie. 2014; 4 (5): 38–43