Operacje plastyczne twarzy

operacje plastyczne i rekonstrukcyjne w rejonie twarzy

Artykuł przeczytasz w: 19 min.

Chirurgia plastyczna twarzy jest dziedziną o szerokim zakresie, obejmującym operacje plastyczne i rekonstrukcyjne w rejonie twarzy, głowy i szyi – ich celem jest usuwanie zaburzeń czynności oraz przywracanie lub poprawa wyglądu.

Opisane tutaj procedury to tylko przykłady postępowania chirurgicznego, wybrane z często wielu opcji dostępnych przy rozwiązywaniu problemów chirurgicznych. Każdy przypadek wykazuje swoiste zawiłości – uzyskanie optymalnych wyników terapeutycznych wymaga gruntownej wiedzy z zakresu anatomii głowy i szyi oraz znajomości różnorodnych technik, dzięki którym chirurg może wybrać najkorzystniejszą metodę leczenia w danym przypadku.

    Poproś o konsultację
    Wypełnij poniższy formularz, aby poprosić o konsultację z jednym z naszych specjalistów.
    Wybierz miasto
    WrocławWarszawa
    Zadzwoń lub napisz!
    Spis treści (kliknij pozycję z listy poniżej, by sprawdzić)
    • Chirurg plastyczny - operacje twarzy to wyzwanie
    • Korekcja nosa garbatego
    • Korekcja krzywej przegrody nosowej
    • Całkowita korekcja nosa
    • Plastyka powiek (górne i dolne)
    • Operacja opadającej powieki
    • Lifting brwi/czoła
    • Lip lift
    • Korekcja odstających uszu
    • Podsumowanie – popularność chirurgii plastycznej twarzy w Polsce

    Chirurg plastyczny - operacje twarzy to wyzwanie

    Operacje w obrębie głowy i szyi stanowią duże wyzwanie dla chirurgów plastycznych. Twarz jest kluczowym elementem „reprezentacyjnym” człowieka – w trakcie zabiegów kwestie estetyczne, obok prawidłowych funkcji anatomicznych i fizjologicznych, nabierają szczególnego znaczenia. By uzyskać dobry efekt estetyczny, należy zminimalizować liczbę blizn i innych zniekształceń oraz planować cięcia, biorąc pod uwagę przebieg linii zmniejszonego napięcia skóry zachowując integralność jednostek estetycznych twarzy.

    Jednostki estetyczne to ustalone rejony twarzy, które powinny zostać zrekonstruowane jako całość w chirurgii odtwórczej. Wyróżnia się jednostki:

    • czołowe,
    • nadoczodołowe,
    • podoczodołowe,
    • oczodołowe,
    • nosowe,
    • jarzmowe,
    • policzkowe,
    • wargowe,
    • podbródkowe (niektóre, np. nos, dzielą się na podjednostki).

    jednostki estetyczne

    Linie zmniejszonego napięcia skóry (relaxed skin tension lines, RSTL) i linie zmarszczkowe (tzw. Linie Langera) mają zasadnicze znaczenie podczas wykonywania nacięć. RSTL odpowiadają spontanicznemu przebiegowi zmarszczek po relaksacji skóry, a linie zmarszczkowe biegną prostopadle do kierunku włókien mięśni twarzy. Przebieg RSTL i linii zmarszczkowych jest podobny, ale w niektórych rejonach (jak gładzizna) może się różnić. Nacięcia skóry twarzy, które odpowiadają kierunkowi RSTL, wiążą się z mniejszym napięciem i krótszym czasem gojenia rany, umożliwiają uzyskanie bardziej estetycznej, mniejszej blizny. W przypadku obecności naturalnych bruzd cięcia przebiegają wzdłuż linii zmarszczkowych, co pozwala ukryć bliznę w załamaniach skóry.

    Każda operacja jest obarczona ryzykiem, dlatego szczególnie istotne jest przestrzeganie najważniejszej zasady „primum non nocere” (po pierwsze nie szkodzić). Należy przeanalizować ogólny stan zdrowia pacjenta i kondycję psychiczną, krytycznie rozważyć możliwe powikłania pooperacyjne i ryzyko związane z zabiegiem oraz ustalić wskazania do leczenia poprzez prawidłowe przeprowadzenie badań przedoperacyjnych. W rozważaniach uwzględnia się również sam problem/ciężkość schorzenia (i jego wpływ na jakość życia) oraz inne, możliwe metody leczenia i zestawia je z przewidywanymi wynikami. Nie mniej istotne są praktyczne umiejętności chirurga, warunki opieki pooperacyjnej oraz gotowość pacjenta do współpracy i przestrzegania zaleceń okołozabiegowych.

    cytat

     

    Korekcja nosa garbatego

    Nos garbaty, związany z nadmiarem kostnego i/lub chrzęstnego szkieletu nosa, najczęściej nie jest źródłem istotnych zaburzeń czynnościowych. Leczenie obejmuje rynoplastykę z usunięciem garbu i zwężeniem grzbietu nosa.

    Wskazaniem do operacji jest nadmierne wystawanie grzbietu nosa. Po rynoplastyce zazwyczaj dochodzi do obniżenia koniuszka o kilka milimetrów, dlatego zakres redukcji garbu zależy od przewidywanego (ostatecznego) stopnia projekcji koniuszka nosa.

    Celem operacji jest zmniejszenie kostno-chrzęstnego garbu nosa i odpowiednia korekcja powstałego „otwartego stropu” (wykonanie osteotomii).

    Wykonuje się nacięcie dokoła chrzęstnej części garbu nosa. Chrzęstna część garbu nosa (którą tworzą części chrząstek bocznych nosa i przegrody) jest oddzielana; chrzęstny garb nosa jest unoszony. Po uniesieniu okostnej z mięśniem podłużnym nosa można stosunkowo łatwo usunąć garb kostno-chrzęstny. Po usunięciu garbu powstaje „otwarty strop” (wewnątrz widoczny jest brzeg chrzęstnej przegrody nosa z przylegającą blaszką pionową kości sitowej), który zamyka się za pomocą osteotomii.

    Resekcja chrząstki i kości wykonywana jest w sposób zachowawczy i stopniowo, by uniknąć nadmiernego usunięcia tkanki (stopniowo można osiągnąć oczekiwany profil).

    Efektem operacji nosa jest przede wszystkim obniżenie grzbietu nosa i zniesienie garbu oraz poprawa estetyki (operacja najczęściej wykonywana jest tylko ze wskazań estetycznych).

    operacja nosa przed i po

     

    Osteotomia nosa - najważniejsze informacje 
    Cena:8 500 - 13 000 zł
    Czas zabiegu:ok. 1-2 h
    Znieczulenie:ogólne
    Rekonwalescencja:ok. 4-5 tygodni
    Efekty:ostateczne efekty widoczne są zwykle po około 6 -12 miesiącach
    Dostępność:Wrocław

    W niektórych przypadkach, zwłaszcza przy bardzo cienkiej skórze nosa, po operacji mogą pojawić się pewne nierówności (nierówne krawędzie w okolicy grzbietu nosa), wymagające niewielkiej korekty. Może również wystąpić zaczerwienienie skóry nad grzbietem nosa (nawet przy poprawnej technice operacji). W późniejszych etapach można zastosować leczenie laserowe ukierunkowane na widoczne naczynia.

    Dowiedz się więcej: Osteotomia nosa (korekcja nosa garbatego) 

    Korekcja krzywej przegrody nosowej

    Jedynym sposobem leczenia skrzywienia przegrody nosa jest zabieg operacyjny, tzw. septoplastyka.

    Samo rozpoznanie skrzywienia przegrody nie jest równoznaczne z kwalifikacją do zabiegu. Operacja przegrody nosowej powinna być wykonywana przy odpowiednich wskazaniach; najczęściej wykonywana jest ze wskazań funkcjonalnych (gdy skrzywienie przegrody ogranicza przepływ powietrza przez jamy nosowe i zaburza funkcję nosa). Upośledzenie drożności nosa (wynikające ze skrzywienia przegrody nosa w części chrzęstnej lub kostnej) może wiązać się z wtórnymi powikłaniami (jak zapalenia zatok przynosowych, zapalenia ucha środkowego, zaburzenia węchu i in.).

    Septoplastyka - najważniejsze informacje 
    Cena:6 000 zł – 10 000 zł
    Czas zabiegu:ok. 1-2 h
    Znieczulenie:ogólne
    Rekonwalescencja:ok. 4-5 tygodni
    Efekty:odczuwalne 4-5 tygodni po zabiegu
    Dostępność:Wrocław

    W niektórych przypadkach operacja przegrody nosa wykonywana jest ze wskazań estetycznych (krzywa przegroda nosowa może wpływać na kształt nosa zewnętrznego).

    Najpowszechniejszą metodę leczenia skrzywienia przegrody nosa stanowi operacja techniką Cottle’a (z pewnymi modyfikacjami) w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym (w zależności m.in. od wieku pacjenta, lokalizacji i stopnia skrzywienia przegrody nosa).

    operacja przegrody nosowej

    Septoplastyka ma na celu poprawę drożności nosa oraz zniesienie lub istotną redukcję dolegliwości związanych z upośledzeniem drożności nosa i utrudnieniem oddychania przez nos. Udowodniono, że w większości przypadków septoplastyka prowadzi do znaczącej poprawy jakości życia specyficznej dla choroby. Należy jednak mieć na uwadze, że u pewnego odsetka pacjentów może dojść do nawrotu objawów po operacji i że wskaźniki satysfakcji są bardzo zmienne.

    Całkowita korekcja nosa

    Całkowita korekcja nosa polega na zmianie kształtu szkieletu chrzęstnego i szkieletu kostnego nosa. Całkowita korekcja nosa może być wykonywana np. w przypadku nosa garbatego, skrzywionego, szerokiego, zniekształceń pourazowych.

    Często konieczne jest wykonanie korekcji nosa zewnętrznego i wewnętrznego – wykorzystanie technik łączących operacje przegrody i nosa zewnętrznego: septorynoplastyki. Te dwie składowe operacji, tj. septoplastyka i rynoplastyka, wykonywane są zwykle jednoczasowo.

    Korekta nosa - podstawowe informacje 
    Cena:Pełna korekcja kształtu nosa 16 500 zł - 21 000 zł
    Septoplastyka 6 000 zł - 10 000 zł
    Korekcja czubka nosa (część chrzęstna) 6 000 zł - 10 000 zł
    Wtórna korekcja nosa wraz z przegrodą od 15 000 zł
    Korekcja skrzydeł nosa 6 000 zł - 10 000 zł
    Czas zabiegu:około 1-2 h
    Znieczulenie:miejscowe lub ogólne
    Reakcja:obrzęk, siniaki, zaczerwienienie powiek i okolicy nosa
    Rekonwalescencja:siniaki i obrzęk powiek może się utrzymywać do 3 tygodni
    obrzęk nosa może utrzymywać się od 6-12 miesięcy
    Efekty:ostateczne efekty widoczne są zwykle po około 6 -12 miesiącach
    Dostępność:Wrocław

    Przyczynami nieprawidłowości kształtu nosa zewnętrznego mogą być nadmiernie duże lub małe części szkieletu nosa zewnętrznego i wewnętrznego (chrzęstne albo kostne), ich nieodpowiednie ułożenie względem siebie lub struktur otaczających. Część kostna i chrzęstna nosa zwykle wymagają jednoczesnej naprawy.

    Zaburzenia kształtu nosa zewnętrznego mogą wymagać korekcji zarówno ze wskazań estetycznych, jak i czynnościowych.

    Etapy operacji:

    • cięcie w skórze przedsionka nosa (dostęp wewnętrzny) lub cięcie słupka (dostęp zewnętrzny)
    • uniesienie tkanek miękkich pokrywających szkielet nosa
    • odsłonięcie, uruchomienie, naprawa wszystkich elementów szkieletu
    • łączenie części szkieletu (po uruchomieniu i naprawie), by utworzyć odpowiednie rusztowanie nosa i czynnościowo wydolną jamę nosową
    • stabilizacja uruchomionych i skorygowanych części szkieletu w odpowiednim położeniu.

    Wybór dostępu zależy od specyficznych problemów morfologicznych.

    Dostęp wewnętrzny

    Wskazania: operacje grzbietu nosa (osteotomia, garb nosa)

    Dostęp wewnątrznosowy do grzbietu nosa (wykonuje się, unosząc tkanki miękkie nad ochrzęstną i poniżej okostnej – tzw. wynicowanie/obnażanie):

    • Wykonuje się cięcia: obustronne międzychrząstkowe (między chrząstką boczną nosa i chrząstką skrzydłową większą) i poprzeczne (w błoniastej części przegrody między chrząstkami skrzydłowymi większymi i ogonowym brzegiem przegrody nosa).
    • Cięcia tylko po jednej stronie (półpoprzeczne i międzychrząstkowe) można rozważać przy mniejszych operacjach grzbietu nosa (jak usuwanie nierówności)
    • Jeśli planuje się (jednoczasowo) operacje w obrębie chrząstek skrzydłowych większych: może być konieczne cięcie przezchrząstkowe (nie międzychrząstkowe) w celu redukcji objętości w obrębie odnogi bocznej.
    • Po uwidocznieniu ochrzęstnej (w okolicy grzbietu nosa) unosi się powłokę miękkotkankową.
    • Po osiągnięciu poziomu pola K (chrzęstno-kostnego połączenia grzbietu nosa) nacina się poprzecznie okostną i unosi (do nasady nosa).
    • Mięsień podłużny nosa oddziela się od kości, unosi wraz z okostną i odsłania kostną nasadę nosa. (Po oddzieleniu włókien mięśniowych ułatwione jest wyjęcie uruchomionego kostno-chrzęstnego garbu nosa.)

    Dostęp zewnętrzny

    Wykonuje się cięcie na słupku nosa i przedłuża je wewnątrznosowo (wzdłuż ogonowego brzegu chrząstki skrzydłowej większej). Skórę odpreparowuje się od słupka, koniuszka i grzbietu nosa. Technika umożliwia wykonanie korekty pod bezpośrednią kontrolą wzroku, co ułatwia m.in. uzyskanie/zachowanie symetrii.

    Wskazania: dostęp zewnętrzny wykorzystuje się przy jednoczasowej operacji koniuszka nosa i piramidy (zwłaszcza złożone deformacje, rewizje).

    Dostęp zewnętrzny umożliwia nie tylko odsłonięcie grzbietu i nasady nosa, ale również wyeksponowanie przegrody nosa. Dobra wizualizacja przegrody nosa ułatwia wykonanie rekonstrukcji technicznie wymagających (z zastosowaniem przeszczepów, przy zamykaniu perforacji przegrody). Jednak dostęp zewnętrzny do przegrody nosa wymaga rozdzielenia odnóg przyśrodkowych chrząstek skrzydłowych większych od przegrody i podziału tkanki włóknistej między kopułami chrząstek skrzydłowych większych. Oznacza to utratę kluczowych punktów podporowych chrząstek skrzydłowych większych, dlatego (przed założeniem szwów na słupek) koniuszek nosa wymaga stabilizacji – z użyciem chrzęstnego przeszczepu podporowego wkładanego między odnogi przyśrodkowe chrząstek skrzydłowych większych. (Dodatkowo chrząstki skrzydłowe boczne są stabilizowane szwem międzykopułowym, co zapobiega ewentualnemu rozdzieleniu.)

    Całkowita korekcja nosa ma na celu nie tylko przywrócenie prawidłowego kształtu nosa, ale także przywrócenie/poprawę/utrzymanie prawidłowych czynności oddechowych, węchowych i innych funkcji nosa.

    Septorynoplastyka dąży do odtworzenia kształtu i przywrócenia czynności nosa, dlatego operacje ze wskazań czysto estetycznych nie powinny być wykonywane kosztem funkcji nosa.

    Zobacz również: Korekta nosa – jak wygląda i ile kosztuje operacja nosa?

    Plastyka powiek (górne i dolne)

    Chirurgiczna korekcja powiek należy do najczęściej wykonywanych procedur estetycznych. Celem plastyki powiek jest skorygowanie wiotkich, opadających powiek, usunięcie nadmiaru skóry, tkanki tłuszczowej i mięśni.

    Plastyka powiek może być wykonywana zarówno ze wskazań estetycznych (związanych z wiekiem, np. wiotkość skóry powiek, przepuklina tłuszczowa powiek), jak i czynnościowych – ograniczenie pola widzenia związane np. z nadmiarem skóry w wyniku nawracających obrzęków powiek (blepharochalasis), wiotkością skóry powiek (dermatochalasis).

    Zabiegi plastyki powieki górnej i dolnej (jeśli istnieją wskazania) mogą być wykonywane łącznie.

    W przypadku zwiotczenia skóry powiek górnych i współwystępowania opadania powieki, którego podłożem jest osłabienie lub nieprawidłowe umocowanie rozcięgna dźwigacza, może być konieczna operacja opadniętej powieki (powinno się ją wykonywać łącznie z plastyką powieki górnej). Podczas plastyki powiek korygowana jest również wiotkość więzadeł powieki dolnej (zabieg kantopeksji, kantoplastyki), jeśli występuje.

    Korekta powiek - Ireneusz Siewiera

    Plastyka powiek - podstawowe informacje 
    Cena:Plastyka powiek górnych 4500 zł - 7000 zł
    Plastyka powiek dolnych 5500 zł - 8000 zł
    Plastyka powiek górnych ze skróceniem mięśnia dźwigacza od 6000 zł
    Podniesienie brwi 5000 zł - 8000 zł
    Plastyka powiek dolnych i górnych od 9500 zł
    Kantoplastyka od 5000 zł
    Czas zabiegu:1-2 h
    Znieczulenie:miejscowe
    Reakcja:obrzęk, zaczerwienienie, zasinienie
    Rekonwalescencja:zazwyczaj około 1-4 tygodni
    Efekty:ostateczne efekty widoczne po zwykle po 1-3 miesiącach
    Dostępność:Wrocław / Warszawa

    Zazwyczaj plastykę powieki górnej wykonuje się z cięcia, którego dolna granica biegnie wzdłuż górnego brzegu tarczki. W powiece dolnej cięcie wykonuje się poniżej brzegu rzęsowego. W okolicy kąta zewnętrznego linie cięć rozchodzą się i biegną w fałdach zmarszczkowych.

    Znaczne zwiotczenie i nadmiar mięśnia okrężnego oka powieki górnej może wymagać pasmowatego wycięcia. Oszczędna, bezpieczna redukcja przepuklin tłuszczowych wykonywana jest zazwyczaj w części przyśrodkowej.

    W plastyce powiek dolnych redukcję uwypuklającej się tkanki tłuszczowej poprzedza odpreparowanie warstwy skórno-mięśniowej. Postępowanie z uwypuklającą się tkanką tłuszczową (zależnie od sytuacji) może polegać na jej przemieszczeniu lub oszczędnej resekcji (w przypadkach rzeczywistego nadmiaru tkanki tłuszczowej, który może postępować z wiekiem i zwiotczeniem tkanek).

    Odpreparowany płat skórno-mięśniowy jest „podciągany” ku górze i w bok, a następnie przyszywany do okostnej brzegu oczodołu i powięzi skroniowej. Zabieg można łączyć (w uzasadnionych przypadkach) z korekcją kąta zewnętrznego oka, procedurą zwiększającą napięcie powieki dolnej i wydłużonego więzadła.

    Resekcja nadmiaru skóry i mięśnia okrężnego oka wykonywana jest w sposób oszczędny (profilaktyka pooperacyjnego wywinięcia powiek).

    Redukcję nadmiaru tłuszczu oczodołowego u młodych pacjentów (u których nie występuje zwiotczenie skóry i mięśnia okrężnego oka) wykonuje się od strony spojówkowej (unikając w ten sposób blizny pooperacyjnej na powiece). Cięcie prowadzone jest poniżej brzegu tarczki; otwarcie przegrody oczodołu pozwala uzyskać dostęp do poduszeczek tłuszczowych.

    Efekty blefaroplastyki zazwyczaj są zadowalające, jednak nie są trwałe i w przyszłości mogą być konieczne niewielkie korekty. Nie wolno zapominać, że plastyka powiek, jak każdy zabieg operacyjny, obciążona jest ryzykiem powikłań.

    W wyniku eliminacji wiotkości i poprawy napięcia tkanek, usunięcia nadmiaru skóry i przepuklin tłuszczowych powieki zyskują młodszy wygląd, a twarz wygląda na bardziej „wypoczęta”.

    Operacja opadającej powieki

    Osłabienie czynności mięśnia dźwigacza i mięśnia tarczkowego Müllera prowadzi do niższego ustawienia brzegu powieki w korelacji z gałką oczną. Przy prawidłowej czynności mięśnia brzeg powieki przykrywa 1–2 mm górnego rąbka rogówki. Niższa pozycja powieki może oznaczać opadnięcie estetyczne. Jeśli krawędź powieki przesłania źrenicę, dochodzi do zaburzeń czynnościowych (ograniczenie pola widzenia). Znaczna, objawowa ptoza z ubytkiem pola widzenia jest wskazaniem do leczenia; w przypadku łagodnego opadnięcia powieki operację można rozważać ze wskazań estetycznych.

    Zabieg chirurgiczny jest główną metodą leczenia; wybór techniki zależy od przyczyny opadnięcia powieki górnej i funkcji mięśnia dźwigacza.

    ptoza powiek operacja

    Operacja opadającej powieki - najważniejsze informacje 
    Cena:od 6 000 zł
    Czas zabiegu:1-2 h
    Znieczulenie:miejscowe lub krótkotrwałe znieczulenie dożylne
    Reakcja:obrzęk, zaczerwienienie, zasinienie
    Rekonwalescencja:zazwyczaj około 1-4 tygodni
    Efekty:W niektórych przypadkach (np. miastenia, dystrofia mięśniowa), w których ptoza ma charakter zmienny, może być konieczna ponowna interwencja chirurgiczna.
    Dostępność:Wrocław

    Operacja „prawdziwej” ptozy polega zazwyczaj na skróceniu struktury unoszącej powiekę (dźwigacz, rozcięgno, mięsień tarczkowy). Częściej wykorzystywany jest dostęp przez skórę, ale możliwy jest także dostęp od strony spojówki (zabiegi z cięcia skórnego umożliwiają wycięcie nadmiaru skóry, gdy to konieczne).

    U pacjentów, którzy rozważają blefaroplastykę, zwiotczenie skóry może współwystępować z opadnięciem powiek górnych. W takich przypadkach korzystne jest połączenie plastyki powiek górnych z zabiegiem korygującym ptozę.

    Cięcie w bruździe powieki górnej, przechodzące przez mięsień okrężny oka, pozwala uwidocznić i naprawić defekt anatomiczny. Odpreparowuje się i wycina skórę i pasek mięśnia okrężnego oka, by uwidocznić rozcięgno i przegrodę oczodołową. Skraca się rozcięgno lub mięsień dźwigacz i jego koniec doszywa się do tarczki. Zakres skrócenia zależy od stopnia ptozy, czynności mięśnia dźwigacza i od przyczyny.

    Przy wiotkości mięśnia tarczkowego lub zaburzenia jego czynności (zespół Hornera), skraca się go i doszywa do górnego brzegu tarczki (dostęp od strony spojówki).

    Zła funkcja mięśnia dźwigacza lub jej brak najczęściej wyklucza zabiegi na mięśniu dźwigaczu – do uniesienia powieki wykorzystuje się mięsień czołowy. Zabieg ma na celu połączenie mięśnia czołowego z powieką, z użyciem materiałów syntetycznych lub autologicznych (powięź).

    Lifting brwi/czoła

    Uważa się, że prawidłowo brwi położone są ok. 5 mm nad brzegiem oczodołu (u kobiet). U mężczyzn znajdują się niżej – na samym brzegu oczodołu. Kształt kobiecych brwi zazwyczaj jest łukowaty, a męskich – prosty, z segmentem przyśrodkowym wyraźnie grubszym niż segment boczny.

    Brow lifting (direct brow lift) - najważniejsze informacje 
    Cena:5000 - 7000 zł
    Czas zabiegu:60-90 minut
    Znieczulenie:z reguły miejscowe
    Rekonwalescencja:zazwyczaj około 1-4 tygodni
    Efekty:Efekt liftingujący nie jest długotrwały. Czasem, by uzyskać optymalne efekty, mogą istnieć wskazania do wykonania również plastyki powiek górnych.
    Dostępność:Wrocław

    U kobiet opadająca brew znajduje się na wysokości brzegu oczodołowego lub poniżej, u mężczyzn – poniżej brzegu oczodołowego. Opadanie (ptoza) brwi nadaje twarzy zmęczony i starszy wygląd.

    „Idealne” położenie brwi zmienia się jednak z wiekiem. Tłuszcz okołooczodołowy, w szczególności tłuszcz za mięśniem okrężnym oka, który obniża się i zmniejsza swoją objętość, z wiekiem ulega zmianom. W efekcie „idealne” pooperacyjne położenie brwi u starszych pacjentów możne znacznie różnić się od położenia wcześniejszego.

    Zmiany, jakim z upływem lat podlegają (zawłaszcza) tłuszcz podskórny i okołooczodołowe poduszki tłuszczowe, mogą być zróżnicowane:

    • zanikowe
    • przerostowe
    • częściowo zanikowe, częściowo przerostowe.

    U starszych pacjentów zanik tłuszczu podskórnego i obniżenie tłuszczu za mięśniem okrężnym oka przyczyniają się do opadania brwi. Dlatego napięcie lub wycięcie skóry może okazać się niewystarczające – leczenie operacyjne, którego celem jest młody wygląd, może obejmować przywrócenie/zachowanie wypukłości okolicy powiek i brwi oraz modelowanie i repozycję tłuszczu okołooczodołowego.

    Opisano wiele technik operacyjnych wykorzystywanych do ustawienia brwi w odpowiedniej pozycji.

    • Korekcje z cięć wieńcowych lub w przedniej linii włosów

    Plastyka czoła i korekcja zmarszczek wywiera bezpośredni wpływ na ustawienie i kształt łuków brwiowych.

    Celem liftingu metodą klasyczną jest zredukowanie zmarszczek, uniesienie opadniętych brwi i odmłodzenie górnej ⅓ części twarzy. Operacja wykonywana jest z cięcia ok. 3 cm poza linią włosów, biegnącego od ucha do ucha (długa blizna, ale całkowicie schowana w owłosionej skórze głowy). Preparowanie prowadzi się w warstwie nadokostnowej i nadpowięziowej. U niektórych pacjentów powyżej brzegu oczodołów przecina się okostną, przechodząc (gdy to konieczne) poza brzegi oczodołów. W przypadku przerostu łuków nadbrwiowych można zredukować ich rozmiary. Można wyciąć mięśnie marszczące brwi i podłużny nosa. Po odwinięciu płata ku górze resekuje się nadmiar tkanek (stosownie do wysokości czoła i zaplanowanego ustawienia brwi). Ranę zszywa się warstwowo.

    U pacjentów z wysokim czołem i cofniętą linią włosów korekcję bruzd czoła i opadających brwi wykonuje się z cięcia wzdłuż przedniej linii włosów, które bocznie skręca nieco w stronę skroni (blizna może wymagać ukrycia pod odpowiednim uczesaniem). Płat czołowy jest unoszony i naciągany, a nadmiar tkanek wycinany w taki sposób, by umożliwić dokładne zbliżenie brzegów rany i jej zamknięcie.

    Wycięcie paska skóry głowy poprawia napięcie skóry czoła i wygładza zmarszczki mimiczne. Efekt liftingujący brwi może być wyraźny lub nieznaczny – zależnie od oczekiwań. W wyniku redukcji głębokich zmarszczek poziomych uzyskuje się efekt odmłodzenia.

    • Przezpowiekowe uniesienie brwi

    Zabieg może być wykonywany jako procedura wspomagająca standardową blefaroplastykę.

    Do przezpowiekowego uniesienia brwi kwalifikowani są młodzi pacjenci z niewielkim opadnięciem bocznej połowy brwi. Linię cięcia zaznacza się w bruździe powieki górnej (wykorzystuje się cięcie stosowane w plastyce powiek górnych). Przezpowiekowe podnoszenie brwi rozpoczyna się po wycięciu płata skórnio-mięśniowego i, gdy to konieczne, od częściowego wycięcia obniżonego tłuszczu za mięśniem okrężnym oka.

    Po typowym dla blefaroplastyki wycięciu skóry i mięśnia okrężnego oka, preparowanie rozciąga się w górę, w kierunku brwi i sięga nad górny i boczny brzeg oczodołu. Brwi (odpreparowany płat skórno-mięśniowo-ścięgnisto-tłuszczowy) mocowane są (szwem) do okostnej brzegu oczodołu.

    Przymocowanie brwi do okostnej górnego brzegu oczodołu umożliwia umiarkowane uniesienie opadającej lub zwiotczałej brwi. Efekt liftingu brwi może nie być długotrwały, ale technika umożliwia dokładną korekcję asymetrii i pozwala uniknąć dodatkowych blizn (np. na czole).

    Zabieg przywraca naturalną wysokość i kształt brwi, potęgując efekt uzyskany dzięki blefaroplastyce. Co prawda, wieńcowy i endoskopowy lifting czoła umożliwiają wyraźniejszą korekcję czoła i rozluźnienie gładzizny, jednak nie zawsze istnieją wskazania do zabiegów o większym zasięgu.

    • Uniesienie brwi z cięć w skórze czoła

    Techniki operacyjnego unoszenia brwi wykorzystują również cięcia w skórze czoła, co potencjalnie wiąże się z widoczną blizną. Przeznaczone są przede wszystkim dla mężczyzn z głębokimi bruzdami na czole lub z męskim typem łysienia, u których cięcia w poprzecznych bruzdach na czole lub wzdłuż górnej granicy brwi mogą być optymalnym rozwiązaniem pod względem estetycznym.

    Cięcia w obrębie głębokich poprzecznych bruzd na czole mogą być poprowadzone oddzielnie nad każdą brwią lub jako jedno cięcie wzdłuż czoła. Cięcia oddzielne mogą być wykonane na różnych poziomach w taki sposób, by blizny zabiegowe były jak najmniej widoczne.

    U pacjentów bez głębokich bruzd można rozważyć cięcia wzdłuż górnej granicy brwi. Technika umożliwia korekcję opadania brwi różnego stopnia, także korekcję opadania asymetrycznego.

    • Korekcja opadania brwi: cięcia skroniowe

    Cięcia skroniowe (długości 4-5 cm) prowadzi się ok. 2 cm za skroniową linią włosów.

    Oddzielony podokostnowo płat czoła jest podnoszony; więzadło oczodołowe zostaje przecięte, by umożliwić optymalne przesunięcie ku górze powięzi skroniowej powierzchownej.

    Technika operacji minimalizuje ryzyko trwałego uszkodzenia gałęzi nerwu nadoczodołowego, pozwala skutecznie unieść boczne części brwi oraz umożliwia umieszczenie trwałych szwów do podwieszenia (uniesionego) bocznego segmentu brwi. Jednak dostęp do głębokich bruzd czołowych czy mięśni marszczącego brwi i podłużnego nosa jest ograniczony.

    • Technika endoskopowego uniesienia brwi

    Techniki endoskopowe mają minimalizować niepożądane efekty otwartych technik operacyjnych (długa blizna, utrata włosów, parestezje skóry głowy). Celem zabiegów endoskopowych jest repozycja nadmiaru opadniętych tkanek (techniki otwarte umożliwiają ich wycięcie).

    Podczas endoskopowego podnoszenia brwi w tkankach miękkich czoła umieszcza się port optyczny, uwalnia połączenia okostnowe bocznej części brwi i przecina (leżące przyśrodkowo) mięśnie obniżające brew. Umożliwia to mięśniowi czołowemu wyższe ustawienie brwi. Wśród zalet techniki wymienia się krótkie cięcia (i brak widocznych blizn) oraz wizualizację resekowanych mięśni.

    Cięcia (zorientowane pionowo) o długości ok. 1 cm wykonywane są w owłosionej skórze głowy, 1-2 cm za linią włosów. Najczęściej wykonuje się cięcia:

    • centralne – na linii pośrodkowej
    • boczne – powyżej przyśrodkowej trzeciej części brwi
    • skroniowe – przyśrodkowo do linii przechodzącej przez skrzydełko nosa i boczną część brwi.

    Naciągnięcie tkanek bocznej części brwi w kierunku górno-przyśrodkowym unosi brew do pożądanej pozycji. Mocuje się je zwykle za pomocą śrub zespalających lub wykonując tunele w kości na szwy mocujące.

    Efekt liftingujący jest umiarkowany (uzyskuje się niewielkie uniesienie brwi), ale może utrzymywać się dłużej (w środowisku medycznym toczono burzliwe dyskusje nad trwałością metody endoskopowej w por. do tradycyjnych technik z wycięciem tkanek).

    Lip lift

    Pełne usta i wyeksponowana czerwień wargowa nadają twarzy młodszego wyglądu – powiększanie ust może być istotnym elementem procedur odmładzających.

    U pacjentów z wysoką wargą górną (i niedostatecznie widocznymi siekaczami górnymi) można rozważyć skrócenie bieli wargi górnej. Lip lift polega na wycięciu wąskiego paska skóry pod nozdrzami przednimi. Po zamknięciu rany warga odwraca się i podnosi, zwiększa się ekspozycja zębów siecznych. U pacjentów, którzy wymagają również wymodelowania łuku Kupidyna, wycięcie można wykonać na granicy czerwieni wargowej i skóry (ubytek zamyka się przez zszycie).

    Lip lift (lifting ust) - najważniejsze informacje 
    Cena:od 6 000 zł
    Czas zabiegu:ok. 1 h
    Znieczulenie: miejscowe (można łączyć z sedacją dożylną)
    Rekonwalescencja:ok. 7 dni (po ok. 7 dniach bliznę można zamaskować makijażem)
    Efekty:po ustąpieniu obrzęku
    Dostępność:Wrocław

    W celu chirurgicznego zwiększenia objętości warg można zastosować także plastykę V-Y (pojedynczą lub wielokrotną) na stronie śluzówkowej warg. Przesunięcie płata z bocznej części wargi poprawia jej objętość, kształt i pozwala wyeksponować czerwień wargową.

    Wielu pacjentów decyduje się na materiały wypełniające – nie wszystkie można podać strzykawką, niektóre wymagają użycia metod chirurgicznych. Można zastosować procedury umożliwiające pozyskanie tkanek własnych pacjenta do przeszczepu. W celu ich wprowadzenia w tkanki warg konieczne jest wykonanie cięć chirurgicznych. Najczęściej wykonuje się dwa niewielkie dwustronne nacięcia (ok. 1 mm od kąta ust), przez które (za pomocą narzędzi chirurgicznych) odpowiedniej długości przeszczep jest przeciągany przez wargę (przez wytworzony tunel). Ranę można zamknąć w obszarze błony śluzowej. Krótsze przeszczepy mogą wymagać wykonania innych cięć wejściowych.

    Podczas zabiegów powiększania czerwieni wargowej tkankami własnopochodnymi wykorzystuje się m.in. deepitelizowaną skórę z niewielką ilością tkanki podskórnej, powięź i ścięgna. Blizny w zakresie czerwieni wargowej zazwyczaj są mało widoczne, a ślady w miejscu pobrania (np. w pachwinie) ukryte.

    Korekcja odstających uszu

    Odstające uszy są jedną z najczęstszych wad rozwojowych ucha zewnętrznego. Wada może być jedno- lub dwustronna, symetryczna lub asymetryczna.

    Małżowinę uszną określa się jako „odstającą”, jeśli odległość najbardziej wysuniętego punktu obrąbka od czaszki jest większa niż 2 cm.

    Odstawanie małżowiny usznej opisuje się trzema kątami (wskazania do operacji stanowią istotne odchylenia od normy):

    • kąt czaszkowo-muszlowy (norma ~ 90°)
    • kąta muszlowo-czółenkowy (norma ~ 90°-120°)
    • kąta skroniowo-obrąbkowy – pomiędzy małżowiną uszną a powierzchnią skroniową czaszki, (~20 stopni).

    Im wyraźniejsze przekroczenie normy, tym większą satysfakcję daje operacja. Różnice w stopniu i położeniu deformacji między dwojgiem uszu nie należą do rzadkości. W takich przypadkach mogą istnieć wskazania do korekty obustronnej (niekorygowane ucho często wydaje się odstające w por. z uchem operowanym).

    Za odstawanie małżowin usznych odpowiada najczęściej słabo zaznaczona grobelka i jej odnogi, nieco rzadziej – nadmiernie rozwinięta chrząstka muszli lub brak grobelki i zbyt obszerna muszla. Wśród innych przyczyn wymienia się zaburzenia budowy obrąbka i brzegu muszli, zniekształcenia płatka, spłaszczenie małżowin, asymetrię małżowin dot. rozmiaru i stopnia odstawania oraz anomalia towarzyszące.

    korekta uszu zdjęcia przed i po 1

    Metody korekcyjne odstających małżowin usznych polegają na nacięciu, przecięciu lub wycięciu fragmentów chrząstki.

    Dowiedz się więcej: Korekta odstających uszu

    W przypadku gdy odstaje 1/3 górna część małżowiny (przy słabo wykształconej odnodze grobelki) postępowanie polega na odtworzeniu fałdu grobelki. Jeśli odstaje 1/3 środkowa część – wycina się fragment muszli lub mocuje muszlę do okostnej wyrostka sutkowatego. Jeżeli odstaje płatek, wykonuje się repozycję ogona obrąbka, przecina lub wycina skórę za płatkiem.

    Techniki operacyjne

    Metody korekcji wielkości muszli:

    • Redukcję wystawania muszli można osiągnąć przez założenie szwów materacowych (przez chrząstkę muszli i okostną okolicy wyrostka sutkowatego).
    • Wycięcie chrząstki w kształcie półksiężyca chrząstki z dostępu przedniego i zmniejszenie jej wysokości lub wycięcie skrawka chrząstki muszli z najgłębszej części muszli z dostępu tylnego.
    • Nacięcie/ścieńczenie z dostępu przedniego wzdłuż brzegu muszli powoduje wyginanie się chrząstki w kierunku przeciwnym do nacięć (zasada Gibsona).

    Wytworzenie fałdu grobelki:

    • Możliwe jest wykorzystanie tylko fałdujących szwów materacowych (szwów Mustarde’a) między chrząstką czółenka a tylną powierzchnią chrząstki muszli. Kształt chrząstki jest modelowany poprzez regulację naprężania podczas wiązania szwów –grobelka zostaje „pofałdowana” za pomocą szwów (szwy dociąga się tylko w takim stopniu, by zaznaczyć oczekiwany kształt grobelki).
    • Możliwe jest także ścieńczenie chrząstki od tyłu w rzucie pożądanej grobelki, co (po założeniu szwów Mustarde’a w miejscu ścieńczenia) ułatwia formowanie fałdu grobelki.
    • W wyniku nacięcia chrząstki na wylot (metoda Lucketta) wzdłuż oczekiwanego fałdu grobelki napięcia na szwach Mustarde’a, niezbędne do sfałdowania grobelki, są niewielkie. Technika stosowana rzadko.

    Zmianę pozycji górnego bieguna małżowiny usznej można uzyskać poprzez:

    • założenie szwów materacowych za chrząstką górnego bieguna małżowiny i powięzią skroniową;
    • „uszkadzanie” przedniej powierzchni chrząstki małżowiny w miejscu górnej odnogi grobelki, co powoduje wygięcie chrząstki do tyłu (zasada Gibsona).

    Do zabiegów wykonywanych na tkankach miękkich należą:

    • szew mocujący tkankę płatka do chrząstki muszli lub do powięzi mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego;
    • wycięcie mięśnia usznego tylnego i okolicznych tkanek miękkich (utworzenie miejsca na cofnięcie muszli).

    Modelujący opatrunek po operacji stanowi istotną część leczenia.

    Otoplastyka ma na celu odtworzenie kąta małżowinowo-czółenkowego, redukcja zbyt dużej małżowiny usznej i rekonstrukcja zakrzywienia grobelki.

    Efekty operacji uszu:

    • przyleganie do czaszki małżowin usznych
    • poprawa kształtu małżowin usznych.

    Większość metod operacyjnych opisanych w literaturze pozwala uzyskać dobre wyniki odległe. Sukces leczenia chirurgicznego jest wynikiem umiejętności i doświadczenia operatora oraz dokładności wykonania zabiegu. Otoplastyka wiąże się ze (stosunkowo niedużym) ryzykiem powikłań i nawrotu deformacji.

    Podsumowanie – popularność chirurgii plastycznej twarzy w Polsce

    W Polsce pierwszy oddział chirurgii plastycznej został otwarty po zakończeniu II wojny światowej, w Polanicy Zdroju. Z czasem powstawały kolejne ośrodki chirurgii plastycznej (przy uczelniach medycznych i niezależnie), m.in. w Warszawie, Krakowie, Gdańsku i Wrocławiu. W latach 60. opracowano program nauczania specjalizacyjnego z zakresu chirurgii plastycznej i powołano krajowego konsultanta. Nieco wcześniej utworzono Sekcję Chirurgii Wytwórczej (jednostkę Towarzystwa Chirurgów Polskich), którą w latach 80. przemianowano na Polskie Towarzystwo Chirurgii Plastycznej i Rekonstrukcyjnej, a w latach 90. – na Polskie Towarzystwo Chirurgii Plastycznej, Rekonstrukcyjnej i Estetycznej, które istnieje do dziś.

    The American Academy of Facial Plastic and Reconstructive Surgery (AAFPRS), założona w 1964 roku, jest największą organizacją na świecie zrzeszającą chirurgów plastycznych i rekonstrukcyjnych twarzy. AAFPRS co roku przeprowadza wśród swoich członków badanie ankietowe na temat popularności operacji plastycznych twarzy. W Polsce nie prowadzi się dokładnych statystyk, ale z najnowszych danych AAFPRS wynika, że w 2021 r. zainteresowanie chirurgią plastyczną twarzy rosło lawinowo; do najczęściej wykonywanych procedur należały: rynoplastyka, lifting twarzy i blefaroplastyka. Podobny „trend w chirurgii plastycznej” w USA już w 2020 r. zaobserwowało Amerykańskie Stowarzyszenie Chirurgów Plastycznych (The American Society of Plastic Surgeons, ASPS). Rynoplastyka i blefaroplastyka znalazły się również w pierwszej piątce najczęściej wykonywanych zabiegów na świecie według Międzynarodowego Towarzystwa Chirurgii Plastycznej i Estetycznej (International Society of Aesthetic Plastic Surgery, ISAPS).

    Co ciekawe, Amerykańskie Stowarzyszenie Chirurgów Plastycznych i Rekonstrukcyjnych (od 1991 r. Amerykańskie Stowarzyszenie Chirurgów Plastycznych) powstało w 1931 r. z inicjatywy chirurga polskiego pochodzenia – Jacquesa Maliniaka.

    “Znaleźć odpowiedniego lekarza, któremu można zaufać” – ta kwestia (wg badania AAFPRS) okazała się najbardziej problematyczna dla pacjentów w 2021 r, wyprzedziła nawet „obawy o nienaturalny efekt zabiegu”. Tymczasem, wg członków AAFPRS, wybór chirurga „wykwalifikowanego i specjalnie przeszkolonego w zakresie zabiegów twarzy, głowy i szyi” powinien stanowić priorytet dla wszystkich pacjentów, którzy rozważają operację plastyczną twarzy.

    Istnieje zasada równoramiennego „trójkąta rekonstrukcyjnego”, zgodnie z którą bezpieczeństwo, wygląd (forma) i funkcja mają znaczenie równorzędne. W rejonie twarzy znajdują się struktury odpowiedzialne za wiele życiowo istotnych funkcji – wzrok, słuch, węch, a także oddychanie i mowę. Dlatego znajomość technik operacyjnych umożliwiających przywrócenie/zachowanie estetycznego wyglądu oraz funkcji fizjologicznych, odpowiednich dla danego narządu, to warunek sine qua non sukcesu terapeutycznego.

    Należy mieć świadomość, że w niektórych przypadkach nie można uniknąć efektów niesatysfakcjonujących, mimo prawidłowego postępowania chirurgicznego. Dynamiczne procesy zachodzące podczas gojenia ran i tworzenia blizn podlegają indywidualnym odchyleniom i można przewidzieć je tylko w pewnym stopniu. Jednak uzyskiwanie rezultatów w znacznej mierze przewidywalnych bez wątpienia wymaga szczegółowej wiedzy o zasadach procedur stosowanych w chirurgii plastycznej oraz o technikach operacyjnych przyjętych przy zabiegach na twarzy.

    Źródła:

    Bakshi J, Patro SK. Septorhinoplasty: Our Experience. Indian J Otolaryngol Head Neck Surg. 2017;69(3):385-391.

    Ishida LC, Ishida J, Ishida LH, et al. Nasal Hump Treatment With Cartilaginous Push-Down and Preservation of the Bony Cap. Aesthet Surg J. 2020;40(11):1168-1178.

    Palhazi  P, Daniel RK, Kosins AM. The osseocartilaginous vault of the nose: anatomy and surgical observations. Aesthet Surg J. 2015;35(3):242-251.

    Sinha V, Gupta D, More Y, Prajapati B, Kedia BK, Singh SN. External vs. internal osteotomy in rhinoplasty. Indian J Otolaryngol Head Neck Surg. 2007;59(1):9-12.

    Kim KH. Correction of bony deviation in rhinoplasty. Arch Plast Surg. 2020;47(6):516-521.

    Tsang CLN, Nguyen T, Sivesind T, et al. Long-term patient-related outcome measures of septoplasty: a systematic review. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2018;275(5):1039-1048.

    Watters C, Brar S, Yapa S. Septoplasty. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022.

    Schwentner I, Dejakum K, Schmutzhard J, et al. Does nasal septal surgery improve quality of life? Acta Otolaryngol. 2006;126(7):752-7.

    Dąbrowska-Bień J, Skarżyński H, Górski SF, et al. Quality of Life in Patients with Nasal Obstruction after Septoplasty: A Single Institution Prospective Observational Study. Int Arch Otorhinolaryngol. 2021;25(4):e575-e579.

    Kwitko GM, Patel BC. Blepharoplasty Ptosis Surgery. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022.

    Rebowe RE, Runyan C. Blepharoplasty. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022.

    Naik MN, Honavar SG, Das S, et al. Blepharoplasty: an overview. J Cutan Aesthet Surg. 2009;2(1):6-11.

    Perez PB, Gunter AE, Moody MP, et al. Investigating Long-Term Brow Stabilization by Endotine-Assisted Endoscopic Brow Lift with Concomitant Upper Lid Blepharoplasty. Ann Otol Rhinol Laryngol. 2021;130(10):1139-1147.

    Patel BC, Malhotra R. Mid Forehead Brow Lift. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022.

    Raggio BS, Winters R. Endoscopic Brow Lift. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022.

    Karimi N, Kashkouli MB, Sianati H, et al. Techniques of Eyebrow Lifting: A Narrative Review. J Ophthalmic Vis Res. 2020;15(2):218-235.

    Brody-Camp S, Raggio BS. Lip Implants. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022.

    Perenack JD, Biggerstaff T. Lip modification procedures as an adjunct to improving smile and dental esthetics. Atlas Oral Maxillofac Surg Clin North Am. 2006;14(1):51-74.

    AAFPRS. AAFPRS Announces Annual Survey Results: Demand For Facial Plastic Surgery Skyrockets As Pandemic Drags On, 2021. https://www.aafprs.org/Media/Press_Releases/2021%20Survey%20Results.aspx.

    ASPS. ASPS National Clearinghouse of Plastic Surgery Procedural Statistics. Plastic Surgery statistics report, 2020. https://www.plasticsurgery.org/documents/News/Statistics/2020/plastic-surgery-statistics-full-report-2020.pdf.

    ISAPS. ISAPS International Survey on Aesthetic/Cosmetic Procedures performed in 2020. www.isaps.org.

    Naumann A. Otoplasty – techniques, characteristics and risks. GMS Curr Top Otorhinolaryngol Head Neck Surg. 2007;6:Doc04.

    Kennedy KL, Katrib Z. Otoplasty. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022.

    Ali K, Meaike JD, Maricevich RS, et al. The Protruding Ear: Cosmetic and Reconstruction. Semin Plast Surg. 2017;31(3):152-160.

    Mazzola RF, Mazzola IC. History of reconstructive and aesthetic surgery. In: Gurtner GC, Neligan PC, ed. Plastic surgery. 3rd ed. London: Elsevier; 2013: 11-29.

    Chuang J, Barnes C, Wong BJF. Overview of Facial Plastic Surgery and Current Developments. Surg J (N Y). 2016;2(1):e17-e28.

      Umów się na wizytę
      Wypełnij poniższy formularz aby umówić się na wizytę w naszej klinice.
      Wybierz miasto
      WrocławWarszawa
      Zadzwoń lub napisz!
      wsparcie
      Zostaw wiadomość. Odezwiemy się wkrótce.

        Przepraszamy, obecnie jesteśmy niedostępni. Zostaw wiadomość, odpowiemy najszybciej jak to możliwe.
        Przedstaw się *
        Wybierz miasto *
        WrocławWarszawa
        Wiadomość *