Obrzęki powiek / worki pod oczami

W wyniku procesów starzenia lub wrodzonej wiotkości przegrody oczodołowej może dojść do uwypuklenia zaprzegrodowych poduszeczek tłuszczowych – w obrębie powieki górnej i/lub dolnej. To przede wszystkim defekt o charakterze estetycznym, ale w niektórych przypadkach może przyczyniać się do zaburzeń czynności powieki górnej.

Obrzęki powiek / worki pod oczami / przepuklina tłuszczowa powiek

Powieki zbudowane są z 3 warstw. Warstwa przednia (zewnętrzna) składa się ze skóry i mięśnia okrężnego oka; warstwa środkowa – z przegrody oczodołowej, tłuszczu oczodołowego zaprzegrodowego i tarczki; tylna warstwa (wewnętrzna) – ze spojówki, rozcięgna dźwigacza powieki górnej i mięśni retraktorów. Pomiędzy warstwami znajduje się tkanka łączna.

Przegroda oczodołowa (za mięśniem okrężnym oka) bierze początek wzdłuż łuku brzeżnego (zgrubienia okostnej na wysokości brzegu oczodołu w miejscu styku okostnej i powięzi oczodołu). W powiece górnej przegroda oczodołu łączy się z rozcięgnem dźwigacza, w powiece dolnej – z retraktorami powieki dolnej.

Tłuszcz oczodołowy, podtrzymywany przez sieć delikatnej tkanki łącznej, składa się z części śródstożkowej (za gałką oczną, otoczonej przez mięśnie proste oka) i części pozastożkowej. Tłuszcz pozastożkowy dzieli się na 5 przedziałów – poduszek tłuszczowych. W powiece górnej znajdują się 2 poduszki tłuszczowe: mniejsza po stronie przyśrodkowej i większa, położona centralnie. (Gruczoł łzowy umiejscowiony jest bocznie od centralnej poduszki tłuszczowej). Powieka dolna ma 3 poduszki tłuszczowe: centralną i przyśrodkową (oddzielone mięśniem skośnym dolnym) oraz mniejszą poduszkę tłuszczową po stronie bocznej (oddzieloną od poduszki centralnej przegrodą tkanki łącznej).

Przegroda oczodołowa (rodzaj włóknistej błony) z wiekiem wiotczeje, co prowadzi do uwypuklania się poduszek tłuszczowych, które znajdują się bezpośrednio za przegrodą – powstania pseudoprzepuklin.

Pełność powieki górnej i/lub dolnej, powodowana obecnością tłuszczu (przepukliną tkanki tłuszczowej), może być mylona przez pacjentów z występowaniem obrzęku.

• Przepuklina tkanki tłuszczowej w obrębie powieki górnej

Podczas konsultacji przedzabiegowej chirurg diagnozuje przepuklinę tkanki tłuszczowej (przy opuszczonych powiekach górnych), oceniając pełność powieki górnej (zwłaszcza w części nosowej, czasem centralnie). Uniesienie brwi i (jednoczesne) uniesienie fałdu powieki wraz z uciskiem gałki ocznej przez powiekę dolną powoduje zwiększenie przepukliny tkanki tłuszczowej w niektórych rejonach. W takim przypadku przyczyną „pełności” jest obecność tłuszczu, a nie obrzęk (przy obrzęku manewr tego rodzaju nie powoduje zmian).

• Przepuklina tkanki tłuszczowej w obrębie powieki dolnej

Oceny przepukliny oczodołowej tkanki tłuszczowej dokonuje się, uciskając oko przez powiekę górną, gdy pacjent patrzy w górę. Wtedy ocenia się pełność w przyśrodkowej, środkowej i skroniowej części powieki dolnej – zwiększenie pełności współwystępuje z przepukliną tkanki tłuszczowej. Wypadnięta poduszeczka tłuszczowa uwypukla się ku przodowi – wysunięcie nasila się przy nacisku przez powiekę górną na gałkę oczną. (Podczas takich manipulacji obrzęk limfatyczny się nie zmienia).

Dowiedz się więcej: Operacje plastyczne twarzy

Przyczyny obrzęków powiek

Najczęściej za uwypuklanie się poduszeczek tłuszczowych w obrębie powiek odpowiadają zmiany związane z wiekiem. Degeneracja włókien elastynowych, kolagenowych i zanik skóry właściwej wpływają na utratę elastyczności i napięcia skóry. Degeneracja różnorodnych struktur anatomicznych, w tym przegrody oczodołu, rozcięgna dźwigacza, mięśni okrężnych oka, więzadeł powiek i oczodołowo-policzkowych, powoduje utratę mechanizmu stabilizującego struktury powieki i prowadzi do uwidocznienia uwypuklających się poduszeczek tłuszczowych w powiekach górnych i dolnych.

Który zabieg wybrać?

• Przepukliny tłuszczowe – powieki górne

Podczas zabiegu plastyki powiek górnych można usunąć przepukliny tłuszczowe przegrody oczodołu. Cięcie wykonuje się w fałdzie powiekowym i min. 10 mm od brzegu rzęsowego. Po wycięciu nadmiaru skóry chirurg nacina mięsień okrężny oka i usuwa uwypuklające się ciała tłuszczowe z przegród tłuszczowych oczodołu. U pacjentów bez istotnego nadmiaru skóry powieki górnej korekcję przepuklin tłuszczowych można wykonać od strony spojówki.

W większości przypadków poduszeczka przyśrodkowa jest bardzo wyraźna i wymaga delikatnego usunięcia podczas zabiegu plastyki powiek. Można rozważyć również redukcję środkowej poduszeczki (profilaktycznie), by uniknąć nieprawidłowego kształtu powieki górnej. Nie ma trzeciej poduszeczki w powiece górnej – ewentualne uwypuklenie w części bocznej powieki górnej wskazuje na wypadanie gruczołu łzowego.

W ostatnich latach w chirurgii plastycznej powiek przeważa pogląd, że należy zachować ostrożność podczas usuwania poduszek tłuszczowych, ponieważ zbyt radyklane usunięcie tłuszczu niekorzystnie wpływa na wynik estetyczny – powoduje, że bruzda powiekowa pogłębia się, oko wygląda na zapadnięte i zmniejszone.

• Przepukliny tłuszczowe – powieki dolne

Plastykę powiek dolnych można wykonywać jednocześnie z korekcją powiek górnych lub oddzielnie. W przypadku rzekomego wypadania zaprzegrodowych poduszeczek tłuszczowych powiek dolnych zabieg można wykonać z jednego z trzech dostępów chirurgicznych:

• dostęp przezspojówkowy zaprzegrodowy (preferowany – umożliwia proste usunięcie/redukcję tkanki tłuszczowej i nie wymaga dwukrotnego nacinania przegrody jak w przypadku dostępu przedprzegrodowego), cięcie prowadzone jest 5–6 mm poniżej brzegu powieki;
• dostęp przezspojówkowy przedprzegrodowy – przegroda oczodołu nacinana jest dwukrotnie (by uzyskać dostęp do przestrzeni przedprzegrodowej oraz by uzyskać dostęp do poszczególnych poduszeczek tłuszczowych);
• dostęp przezskórny – cięcie prowadzi się poniżej linii rzęs, ok. 2 mm od brzegu powieki dolnej. Podczas zabiegu z wytworzeniem płata skórnego lub skórno-mięśniowego tkanki przecina się w kierunku doogonowym przed przegrodą oczodołową; przegrodę następnie nacina się (by zredukować wypadające poduszeczki tłuszczowe).

Obecność depresji nosowo-jarzmowej lub zapadnięcie dolnego brzegu oczodołu może wymagać przemieszczenia tłuszczu oczodołowego jako płata uszypułowanego przez otwory w przegrodzie oczodołu stosując szwy stabilizujące tkankę tłuszczową w wyznaczonej pozycji.

Zobacz także: Przygotowanie do operacji powiek górnych