Skóra powiek jest bardzo cienka, zbudowana z naskórka wielowarstwowego płaskiego rogowaciejącego i skóry właściwej. Poniżej warstwy skórnej powiek leży warstwa luźnej tkanki łącznej, pozbawiona tkanki tłuszczowej i przylegająca do mięśnia okrężnego oka. Skóra luźno łączy się z mięśniem okrężnym oka (nieco mocniej w okolicy więzadeł kąta oka, zwłaszcza przyśrodkowego). W warunkach prawidłowych brzeg powieki górnej zakrywa górny brzeg tęczówki (1-2 mm); brzeg powieki dolnej „muska” dolny brzeg tęczówki (twardówka nie jest widoczna).
- Zwiotczenie skóry powiek - objawy
- Przyczyny wiotkości skóry powiek
- Który zabieg wybrać?
Zwiotczenie skóry powiek - objawy
W wyniku zmian zachodzących z wiekiem skóra powiek ulega zwiotczeniu i traci napięcie. Wiotkość skóry powiek (dermatochalasis, dermatochalaza) należy do najczęstszych zmian inwolucyjnych w aparacie ochronnym oka.
- Ocena powieki górnej
Nadmiar luźnej skóry powieki górnej może przysłaniać źrenicę i stanowić problem nie tylko natury estetycznej, lecz również czynnościowej (ograniczać pole widzenia). To tzw. pseudoptoza (pseudoptosis, rzekome opadnięcie powieki), którą należy różnicować z opadnięciem powiek górnych (skutkiem zaburzenia czynności kompleksu dźwigacza powieki górnej).
Pseudoptoza nadaje spojrzeniu zmęczony wygląd i utrudnia widzenie.
W trakcie konsultacji przedzabiegowej zwiotczenie skóry powieki górnej można zademonstrować, nawijając nadmiar skóry na czubek bagietki kosmetycznej. Metoda pozwala zobrazować także oczekiwany efekt leczenia. Nadmiar skóry zaznaczanej do usunięcia podczas blefaroplastyki powieki górnej można ocenić za pomocą specjalnych kleszczyków.
Dermatochalazę powieki górnej należy różnicować z pseudodermatochalazą (skutkiem opadania brwi), którą koryguje się podczas zabiegu unoszenia brwi.
- Ocena powieki dolnej
Młoda powieka dolna jest krótka i wklęsła; dolna bruzda powiekowa jest płytka, odległość między brzegiem powieki a bruzdą powieki dolnej (przyśrodkowo) wynosi 3-4 mm, a bocznie – 5-10 mm. Z biegiem czasu bruzda staje się wyraźnie widoczna i jest położona nisko, blisko kości policzkowych. Starzenie powiek dolnych związane jest z wieloma złożonymi procesami, które mogą wpływać na estetykę, mieć charakter czynnościowy i patologiczny.
Nadmiar skóry powieki dolnej ocenia się, gdy pacjent patrzy w górę. W takiej pozycji można prawidłowo naciągnąć skórę, a każdy nadmiar skóry powieki (przy patrzeniu w górę) może zostać usunięty (bez ryzyka ektropionu).
Po zdiagnozowaniu wiotkości skóry (dermatochalazy) powieki dolnej, sprawdza się, czy można uchwycić nadmiar skóry kleszczykami (gdy pacjent patrzy w górę i ma otwarte usta), nie powodując wywinięcia powieki na zewnątrz (pozytywny test szczypania).
- Ocena wiotkości powieki dolnej
Podczas planowania leczenia istotna jest ocena wiotkości powieki jako wykładnika słabości bocznego/przyśrodkowego więzadła powiekowego i osłabienia mięśnia okrężnego oka (za pomocą testu snap-back i testu pociągania).
W prawidłowych warunkach powieka dolna delikatnie przykrywa dolny brzeg tęczówki, a twardówka nie jest widoczna. Jeśli wiotkość powieki jest bardzo zaznaczona, może dojść do uwidocznienia twardówki; w skrajnych przypadkach – do wywinięcia powieki na zewnątrz.
Test pociągania polega na pociąganiu powieki dolnej palcami w kierunku od gałki ocznej ku przodowi. Jeśli brzeg powieki można odciągnąć na odległość większą niż 8 mm od gałki ocznej, stwierdza się wiotkość powieki dolnej.
Test snap-back polega na pociąganiu powieki dolnej ku dołowi przez 5 s; po uwolnieniu powieki ocenia się czas, w jakim powieka dolna powraca do pozycji początkowej. O minimalnej wiotkości można mówić, jeśli powrót trwa 2 s, o wiotkości umiarkowanej – gdy trwa 3 s. Wyraźna wiotkość występuje, jeżeli pacjent ma potrzebę mrugania, by odprowadzić powiekę dolną na odpowiednią pozycję. (Przy wiotkości bardzo nasilonej, powieka pozostaje odwinięta, nawet jeśli pacjent mruga.)
Jeśli powieka dolna nie podnosi się z obniżonej pozycji, ektropion może powikłać korektę chirurgiczną. U pacjentów z wyraźnie zaznaczonym zwiotczeniem powieki, nadmiarem tkanek i powolnym powrotem powieki do stanu początkowego rozważa się wykonanie horyzontalnego skrócenia powieki dolnej, poprawę napięcia więzadła kątowego bocznego lub plastykę tarczki (by zniwelować ryzyko pozabiegowego wywinięcia powieki po resekcji skóry i tłuszczu).
Przyczyny wiotkości skóry powiek
Wiotkość skóry powiek może mieć różne przyczyny i stopnie nasilenia.
Dermatochalaza (dermatochalasis) powstaje głównie w wyniku zmian degeneracyjnych tkanki łącznej związanych z wiekiem i nasilających się pod wpływem palenia papierosów i nadmiernej ekspozycji słonecznej (fotostarzenie skóry). W niektórych przypadkach za dermatochalazę odpowiada stosowanie nadmiernej siły w stosunku do cienkiej, delikatnej skóry powiek, np. przy demakijażu lub podczas zakładania/zdejmowania soczewek kontaktowych.
Nadmiar skóry powiek górnych może przyczynić się do pseudoptozy (niskiego położenia powieki górnej przy prawidłowej funkcji mięśnia dźwigacza). Pseudoptoza może być spowodowana nie tylko dermatochalazą, ale też np. nawracającym obrzękiem w zakresie powieki górnej. U pacjentów z nawracającym obrzękiem powiek z powodu alergii może dojść do rozciągania i zwiotczenia skóry.
Z powodu przewlekłego obrzęku i długotrwałego leczenia przeciwalergicznego dermatochalaza u alergików wcześniej się rozwija i może wcześniej wymagać korekcji chirurgicznej. Leczenia chirurgicznego nie powinno się przeprowadzać w szczycie sezonu alergicznego (np. pylenia).
U pacjentów z obrzękiem powiek należy wykluczyć jego pochodzenie endokrynologiczne (orbitopatia endokrynologiczna). Jeśli podłoże endokrynologiczne się potwierdzi, należy leczyć chorobę podstawową, a zabieg plastyki powiek można przeprowadzić min. 3 miesiące po normalizacji funkcji tarczycy.
U alergików, amatorów słońca, palaczy i pacjentów stosujących soczewki kontaktowe ryzyko nawrotu dermatochalazy powiek jest większe i może nastąpić szybciej.
Który zabieg wybrać?
Blefaroplastykę wykonuje się w znieczuleniu miejscowym, ew. z dożylną sedacją. Zabiegi blefaroplastyki górnej i dolnej mogą być wykonywane razem.
- Plastyka powieki górnej
Plastyka powieki górnej może obejmować częściowe usunięcie skóry, mięśni i przepuklin tłuszczowych, umieszczenie we właściwym położeniu wypadającego gruczołu łzowego (w uzasadnionych przypadkach).
Zabieg można wykonać techniką płata skórnego (wycięcie tylko skóry) lub płata skórno-mięśniowego (współwystępowanie degeneracji włókien mięśniowych i zwiotczenia przegrody).
Przedoperacyjnie oznacza się linie cięcia w fałdzie powiekowym (blizna pooperacyjna będzie niewidoczna w górnej bruździe powiekowej przy otwartych oczach). Nadmiar skóry (mięśni, tkanki tłuszczowej) do usunięcia szacuje się w taki sposób, by uniknąć problemów z zamknięciem oczu lub ich suchością.
W większości przypadków (zależnie od sytuacji) u pacjentów z dermatochalazą może być konieczne nie tylko wycięcie skóry, ale również pewnego fragmentu części przedtarczkowej mięśnia okrężnego oka (zdegenerowanej, rozciągniętej albo przerosłej części przedtarczkowej mięśnia okrężnego oka). Technika płata skórno-mięśniowego pozwala też (dzięki odsłoniętej przegrodzie) ocenić zasadność korekcji przyśrodkowej/środkowej poduszeczki tłuszczowej oraz ewentualnego wypadnięcia gruczołu łzowego.
Po wykonaniu planowanych procedur chirurgicznych i zatamowaniu krwawienia zamyka się ranę i zakłada szwy.
Zobacz także: Przygotowanie do operacji powiek górnych
- Plastyka powieki dolnej
Celem plastyki powieki dolnej jest wycięcie skóry (mięśni, tkanki tłuszczowej) w zakresie, który nie stwarza ryzyka odwinięcia jej brzegu od gałki ocznej.
Plastykę powiek dolnych można wykonać:
- z dostępu przezspojówkowego (cięcie prowadzi się 5–6 mm od wolnego brzegu powieki)
- z dostępu przezskórnego.
U pacjentów z umiarkowaną lub zaznaczoną dermatochalazą powiek dolnych, bez wiotkości wiązadeł powiekowych rozważa się wykonanie przezskórnej plastyki powiek dolnych:
- metodą szczypania (skin pinch) – przy spojrzeniu ku górze skórę powieki dolnej (poniżej linii rzęs) chwyta się kleszczykami. Do usunięcia nadmiaru skóry wykorzystuje się proste nożyczki (preparacyjne). Skóry nie odpreparowuje się od brzegu rany. Brzegi rany są zszywane (szew ciągły).
- techniką z płatem skórnym – cięcie skórne rozpoczyna się bocznie od zewnętrznego kąta oka i prowadzi na długości 10-15 mm (zależnie od ilości skóry do usunięcia). Po wykonaniu cięcia skóra przedtraczkowa jest mobilizowana nożyczkami, a następnie cięcie jest kontynuowane 2 mm poniżej linii rzęs (cięcie podrzęsowe). Wycięcie tkanek jest oszczędne.
U pacjentów, u których dodatkowo występuje pseudowypadanie poduszeczek tłuszczowych można rozważyć blefaroplastykę przezspojówkową połączoną z plastyką od strony skóry (technika z płatem skórnym lub skin pinch).
U pacjentów z:
- zaznaczoną dermatochalazą powiek dolnych
- i/lub z girlandami (dermatochalaza sięga poza brzeg oczodołowy)
- i/lub z przerostem części przedtarczkowej mięśnia okrężnego oka
- z dużą (patologiczną) wiotkością powieki dolnej
- z pseudowypadaniem poduszeczek tłuszczowych lub bez
rozważa się przezskórną blefaroplastykę powieki dolnej techniką z płatem skórno-mięśniowym, ew. z redukcją poduszeczek tłuszczowych i z profilaktyczną kantopeksją lub bez.
W przypadku pacjentów, u których występuje również deformacja powieki dolnej (odwinięcie na zewnątrz, odsłonięcie twardówki, zaokrąglenie kąta zewnętrznego oka i opadanie), rozważa się przezskórną blefaroplastykę powieki dolnej techniką z płatem skórno-mięśniowym w połączeniu z kantopeksją, kantoplastyką lub metodą z wykorzystaniem paska bocznego tarczki, z redukcją poduszeczek tłuszczowych lub bez.
- Nieoperacyjny lifting powiek
U osób młodych z niedużą wiotkością skóry powiek można rozważyć laserowe odmładzanie skóry tradycyjnym laserem CO2 lub frakcjonowanym laserem CO2 (może okazać się wystarczające do eliminacji wiotkości i wzmocnienia skóry, zwłaszcza okolicy podoczodołowej).
Zachęcamy do zapoznania się również z następującymi materiałami:
