Nadpotliwość pach

Zgodnie z najprostszą definicją, nadpotliwość oznacza stan, który manifestuje się nadmiernie wzmożonym wydzielaniem potu. Wielu autorów uzupełnia ją o problemy emocjonalne, społeczne i zaburzenia psychiczne, które często towarzyszą hiperhydrozie. Dlatego tak istotne jest wczesne i prawidłowe rozpoznanie dolegliwości oraz dobór optymalnej metody terapeutycznej.

Do uznanych, skutecznych i bezpiecznych technik leczenia nadpotliwości pach należą iniekcje toksyny botulinowej, radiofrekwencja mikroigłowa i laserowa redukcja gruczołów potowych. Rzadziej rozważa się leczenie operacyjne, obarczone bardzo dużym ryzykiem powikłań i działań niepożądanych.

Czym jest nadpotliwość?

Nadpotliwość oznacza wydzielanie potu nadmierne w stosunku do aktualnych potrzeb organizmu związanych z regulacją cieplną (utrzymywaniem prawidłowej temperatury).

Wyróżnia się nadpotliwość wtórną i pierwotną.

Za nadpotliwość wtórną zwykle odpowiadają współistniejące schorzenia lub stosowana farmakoterapia. Objawy pierwotnej hiperhydrozy najczęściej obserwuje się już w dzieciństwie (dolegliwości utrzymują się w życiu dorosłym).

Nie udało się poznać wszystkich mechanizmów, które odpowiadają za powstanie nadpotliwości pierwotnej. Wyniki badań nie wykazały nieprawidłowości związanych z rozmiarem, koncentracją, umiejscowieniem czy obrazem histologicznym gruczołów potowych (ekrynowych). Z pewnością jednak problem wiąże się z ich nadaktywnością.

Pot to roztwór chlorku sodu, w którym zawarte są też związki potasu, wapnia, magnezu, żelaza oraz mocznik i sole kwasu mlekowego.

Produkcja potu zależy od układu nerwowego, zwłaszcza układu współczulnego. Acetylocholina jest kluczowym neuroprzekaźnikiem, który reguluje funkcjonowanie gruczołów potowych.

Gruczoły potowe znajdują się niemal na całej skórze, ze szczególną koncentracją na dłoniach, stopach i czole. Ze względu na parujący i chłodzący wpływ potu pełnią istotną rolę w procesach termoregulacji.

Pocenie pod pachami – przyczyny i diagnostyka

Zwiększona produkcja potu wynika głównie ze wzrostu temperatury otoczenia, towarzyszy stresowi emocjonalnemu i wzmożonej aktywności fizycznej.

Hiperhydroza pojawia się u kobiet w okresie menopauzy i u mężczyzn z andropauzą. U jej podstaw leżeć mogą:

• ostre choroby gorączkowe (infekcje),
• zaburzenia endokrynologiczne,
• zaburzenia neurologiczne,
• nowotwory (chłoniaki),
• choroby układu krążenia.

W codziennej praktyce bardzo często za wtórną nadpotliwość odpowiadają leki.

W diagnostyce nadpotliwości niezbędne jest wykluczenie innych przyczyn organicznych nadpotliwości, dlatego podstawę rozpoznania stanowi zebranie dokładnego wywiadu lekarskiego.

Istnieją różne metody oceny nadpotliwości, jednak w praktyce zwykle wykorzystuje się test Minora, czyli próbę jodowo-skrobiową, w której roztwór jodu i krochmal (skrobia) służą do mapowania gruczołów potowych. Na jej podstawie można dokładnie zlokalizować nadczynne gruczoły potowe.

Leczenie potliwości pach

Gdy to możliwe, należy dążyć do wyeliminowania przyczyn nadmiernego wydzielania potu (np. lecząc chorobę podstawową lub modyfikując zaleconą farmakoterapię). W innych przypadkach pozostaje leczenie objawowe; stosowane metody dzieli się na miejscowe, ogólne i zabiegowe.

W leczeniu zabiegowym wykorzystuje się m.in. jonoforezę (potliwość dłoni i stóp), iniekcje botulinowe, ultradźwięki, mikrofale, laseroterapię i radiofrekwencję.

Rozwiązanie ostateczne (w najcięższych i najbardziej opornych przypadkach), obarczone bardzo dużym ryzkiem powikłań i działań niepożądanych, stanowi operacyjne usunięcie gruczołów potowych lub ich trwałe odnerwienie, w tym:

• sympatektomia II lub III górnego zwoju piersiowego;
• endoskopowa sympatektomia transtorakalna.

Leki na nadpotliwość – preparaty ogólne i miejscowe

Do preparatów stosowanych w miejscowym leczeniu nadpotliwości należą:

• sole glinowo-cyrkonowe,
• siarczan glinu,
• 20-procentowy chlorek glinu w odwodnionym etanolu (dostępny bez recepty).

W postępowaniu ogólnym najczęściej rozważa się podanie oksybutyniny. Istnieje również złożony lek (zawierający alkaloidy pokrzyku wilczej jagody, winian ergotaminy i fenobarbital) zalecany w terapii bólu migrenowego i nadpobudliwości nerwowej. Formuła ta w niektórych przypadkach stosowana jest w terapii hiperhydrozy (wykazuje działanie przeciwcholinergiczne).

Leczenie nadpotliwości zabiegami radiofrekwencji mikroigłowej

Radiofrekwencja mikroigłowa (termolifting RF) to zabieg, który łączy 2 efektywne działania: nakłuwanie skóry za pomocą mikroigiełek z równoczesnym zastosowaniem promieniowania elektromagnetycznego do podgrzewania.

W zależności od pierwotnej przyczyny oraz stopnia problemu możliwe jest zmniejszenie pocenia się okolicy poddanej zabiegowi w granicach od 60 do 90%. Zadowalające rezultaty zazwyczaj są widoczne po przeprowadzeniu serii składającej się z 4 zabiegów w odstępach czterotygodniowych. W celu podtrzymania osiągniętych efektów, u niektórych pacjentów zaleca się powtarzanie zabiegów co 1-2 lata.

Leczenie nadpotliwości pach laserem

Leczenie nadpotliwości pach laserem polega na permanentnym usunięciu gruczołów potowych w dołach pachowych za pomocą wiązki laserowej o precyzyjnie dobranej długości fali, mocy i czasie trwania impulsów.

Laserowa redukcja gruczołów potowych wykonywana jest w znieczuleniu miejscowym, które podaje się przez ostrzykiwanie tkanki podskórnej dołów pachowych roztworem soli fizjologicznej i środka miejscowo znieczulającego, np. lidokainy.

Światło lasera dociera do tkanki światłowodem, który wprowadza się pod skórę przez sondę w kształcie kaniuli (w tym celu wykonuje się niewielkie, 2-milimetrowe nacięcie). Wysoka temperatura uszkadza gruczoły potowe, które (wraz ze znieczuleniem) usuwane są za pomocą kaniuli ssącej.

Leczenie nadpotliwości pach botoksem

Przypomnijmy, że toksyna botulinowa (jad kiełbasiany, botoks) jest oczyszczonym białkiem, pochodzącym z bakterii Clostridium botulinum. Jej działanie polega na hamowaniu stymulacji współczulnej gruczołów potowych i znacznej redukcji wytwarzania potu. Leczenie nadpotliwości pach botoksem to sprawdzona metoda radzenia sobie z problemem.

Śródskórne wstrzyknięcie toksyny botulinowej najczęściej wykorzystuje się w leczeniu nadpotliwości pach. Warto jednak zaznaczyć, że iniekcje z powodzeniem stosuje się też w inne miejsca (np. dłonie i stopy).

Bolesność terapii nadpotliwości pachowej redukują miejscowe leki znieczulające, np. z lidokainą i prylokainą. Zabieg w obrębie dłoni i stóp przeprowadza się już w znieczuleniu nasiękowym. Lek znieczulający (z lidokainą) podawany jest przez ostrzyknięcie. Jego działanie lokalnie blokuje przewodnictwo nerwów czuciowych i umożliwia wykonanie zabiegu bez znoszenia świadomości, zapewniając pacjentowi komfort i bezpieczeństwo.

Test Minora (wykonany przed zabiegiem) zwiększa precyzję interwencji. Roztwór toksyny botulinowej typu A wprowadza się przez śródskórne wstrzyknięcia. Poprawę (redukcję wydzielania potu) można zauważyć już po tygodniu od zabiegu.

Na pełen efekt leczenia nadpotliwości pach botoksem należy poczekać ok. 3 tygodni.

Mikrofale na pocenie pod pachami

W leczeniu nadpotliwości wykorzystuje się mikrofale (efekt terapeutyczny uzyskuje się po 2-3 zabiegach). Skutkiem emisji mikrofal w kierunku tkanek jest rotacja cząsteczek wody i wytwarzanie ciepła. Mikrofale działają selektywnie, dlatego zniszczeniu ulegają tylko gruczoły ekrynowe, bez uszkodzeń sąsiednich tkanek (np. tkanki tłuszczowej). Do działań niepożądanych związanych z zabiegiem należą tkliwość, obrzęki, parestezje.

Radiofrekwencja kontrolowana termicznie

Radiofrekwencja kontrolowana termicznie należy do nowych, małoinwazyjnych technik trwałego leczenia nadpotliwości pach (najczęściej wystarczają 1-2 sesje terapeutyczne). Metoda wykorzystuje fale o częstotliwości radiowej i powodowany przez nie efekt termiczny w tkankach. Ich działanie wprawia w drgania jony dodatnie i jony ujemne w elektrolitach. W rezultacie dochodzi do nagrzewania tkanki (do temp. 55–70 st. C) i termicznego uszkodzenia gruczołów potowych i łojowych.

Procedurę wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. Przed zabiegiem przeprowadza się test Minora.

Łagodne efekty uboczne związane z zabiegiem obejmują miejscowe mrowienie, niewielki obrzęk i zaczerwienienie (mogą utrzymywać się przez kilka dni).

Leczenie nadpotliwości pach Wrocław

Leczeniem nadpotliwości w placówce we Wrocławiu zajmuje się:

• dr n. med. Wojciech Rybak
• dr n. med. Diana Kupczyńska
• dr n. med. Agnieszka Burkacka

Leczenie nadpotliwości pach Warszawa

W Ars Estetica w Warszawie zapraszamy na konsultacje z:

• dr Małgorzata Legocka
• dr n. med. Diana Kupczyńska

W celu umówienia się na konsultację zapraszamy do kontaktu.

Wykonanie zabiegu u osób poniżej 16. roku życia jest możliwe, ale wymaga przeprowadzenia dodatkowych badań. W pierwszej kolejności sugeruje się wizytę u endokrynologa oraz, w przypadku kobiet, ginekologa. Należy bowiem wykluczyć czynniki endokrynologiczne mogące stanowić podłoże nadmiernej potliwości u osób małoletnich. Przedstawienie opinii lekarskiej, wyników zleconych badań oraz zgody pacjenta i opiekuna prawnego na wykonanie zabiegu jest w tym przypadku podstawą kwalifikacji do leczenia nadpotliwości botoksem.

W przypadku dodatkowych pytań służymy pomocą.

Zachęcamy do zapoznania się również z następującymi materiałami:

• Nadpotliwość – przyczyny i metody leczenia
• Botox – najczęściej zadawane pytania
• Nadmierne pocenie miejsc intymnych

Źródła:

Lis M. Ocena skuteczności leczenia nadmiernej potliwości z wykorzystaniem różnych metod terapeutycznych. Borek E. (oprac.). Dermatologia po Dyplomie. 2013; 6 [dostęp online].

Gordon J.R., Hill S.E. Update on pediatric hyperhidrosis. Dermatologic Therapy. 2013; 26: 452–461.

Lakraj A.D., Moghimi N., Jabbari B. Hyperhidrosis: anatomy, pathophysiology and treatment with emphasis on the role of botulinum toxins. Toxins. 2013; 5: 821-840.

Lis-Święty A. Nadmierna potliwość pierwotna – aktualne możliwości terapeutyczne. Dermatologia po Dyplomie. 2015; 6 [dostęp online].

Sazanów-Lubelski J., Bergler-Czop B., Barasińska P. et al. Nadpotliwość – patogeneza i metody leczenia. Przegląd Dermatologiczny. 2018; 105 (4): 523-533. 

Noszczyk M. Kosmetologia pielęgnacyjna i lekarska. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2013.

Padlewska K. Kosmetologia ciała. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.

Romero F.R., Haddad G.R., Miot H.A. et al.  Palmar hyperhidrosis: clinical, pathophysiological, diagnostic and therapeutic aspects. Brazilian Annals of Dermatology. 2016; 91 (6): 716-725.

Empendium Leki. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2018. 

Mamcarz B., Prandecka D. Medycyna estetyczna w praktyce. Medical Education, Warszawa 2010.

Grabell D.A., Hebert A.A. Current and emerging medical therapies for primary hyperhidrosis. Dermatologic Therapy. 2017; 7: 25-36.

Przylipiak A. (red.). Podstawy medycyny estetycznej. Podręcznik dla studentów. Kresowa Agencja Wydawnicza, Białystok 2014. 

Stefaniak T., Dobosz Ł., Kaczor M. et al. Nadpotliwość pierwotna – problemy diagnostyki i leczenia. Polski Przegląd Chirurgiczny 2013; 85(9): 954-982.

Przylipiak A. (red.). Medycyna Estetyczna. Podręcznik dla studentów kosmetologii. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.