Cesarskie cięcie (CC) to operacja – obecnie jeden z najczęściej wykonywanych zabiegów położniczo-ginekologicznych. Blizna po cesarskim cięciu jest wynikiem kontrolowanego uszkodzenia tkanek i procesu gojenia się rany pooperacyjnej.
Konsekwencją chirurgicznego przecięcia tkanek jest powstanie rany; uszkodzenie indukuje poza tym wydzielanie cytokin prozapalnych do przestrzeni międzykomórkowej. Dzięki procesom krzepnięcia dochodzi do zatamowania wycieku krwi z naczyń krwionośnych. Przebieg gojenia rany po cesarskim cięciu zależy od wielu czynników, m.in. od procesów tworzenia włókien kolagenowych i naczyń krwionośnych oraz procesów rozpadu kolagenu. Przebieg procesu gojenia lekarz ocenia zwykle następnego dnia po operacji oraz podczas kolejnych wizyt kontrolnych.
- Gojenie się blizny po cesarskim cięciu
- Typy blizn
- Jak pielęgnować bliznę?
- Kiedy zgłosić się do lekarza?
- Jakie zabiegi na bliznę po cesarskim cięciu?
- Która metoda usuwania blizn najlepsza?
- Specjaliści wykonujący zabiegi
Gojenie się blizny po cesarskim cięciu
Pierwszy etap procesu gojenia po zabiegu operacyjnym stanowi tzw. faza zapalenia, która trwa 2-5 dni od zabiegu. Dominują w niej makrofagi, które wydzielają cytokiny i czynniki wzrostu. Fibroblasty i leukocyty zaczynają „wypełzać” z naczyń krwionośnych i migrować do tkanek uszkodzonych – tak powstaje naciek zapalny. Zadanie leukocytów polega głównie na ochronie przed patogenami i usuwaniu zniszczonych komórek; na drodze chemicznej leukocyty regulują też przebieg procesu zapalnego. Fibroblasty odpowiadają przede wszystkim za budowę „rusztowania” dla nowych tkanek.
Skóra w okolicy pozabiegowej może być zaczerwieniona – drobne naczynka ulegają rozszerzeniu, by zwiększyć transport niezbędnych substancji do miejsca uszkodzenia. Wspominane mediatory prozapalne uwrażliwiają receptory bólowe i pojawiają się miejscowe dolegliwości bólowe, które mogą ujawniać się nawet pod wpływem niewielkiego ucisku lub gwałtowniejszego ruchu. Może wystąpić obrzęk (zwiększa się przepuszczalność naczyń krwionośnych), obserwuje się także podbiegnięcia krwawe/wybroczyny (objawy tego rodzaju nie muszą oznaczać nieprawidłowości).
Drugim etapem procesu gojenia pooperacyjnego jest faza rozrostu/proliferacji i angiogenezy (trwa do ok. 6–8 tygodni po zabiegu), w której dochodzi do migracji i rozrostu różnych komórek. Fibroblasty i komórki śródbłonka naczyń zaczynają migrować do prowizorycznej macierzy i rozrastać się; keratynocyty tworzą nowy naskórek. W fazie trzeciej (modelowania / przebudowy / dojrzewania) kształtuje się stopniowo ostateczny wygląd blizny (faza trwa kilka miesięcy lub lat po operacji). Na tym etapie aktywność fibroblastów ustaje, procesy wytwórcze ulegają regresji i dochodzi do masowej apoptozy fibroblastów i komórek śródbłonka mikronaczyń. To czas remodelingu macierzy pozakomórkowej; blizna ulega przebudowie, zmianom ulega stworzona przez fibroblasty sieć kolagenowa, dochodzi do obkurczania blizny.
Typy blizn
Wśród typów blizn (według podziału Mustoe) wymienia się:
- bliznę prawidłową, czyli jasną (perłową) oraz płaską;
- bliznę nieprawidłową – czerwoną, lekko uniesioną, bolesną, powodującą świąd;
- bliznę przerosłą liniową – czerwoną, lekko uniesioną, sporadycznie powodującą świąd lub ból, niewykraczającą poza ranę chirurgiczną;
- bliznę przerosłą o dużej powierzchni – płaszczyznową, wypukłą, czasami powodującą świąd;
- małego bliznowca (keloid) – ograniczoną, wypukłą, swędzącą, wykraczającą poza zarys rany;
- dużego bliznowca (keloid) – dużą, wypukłą, bolesna/swędząca, wykraczającą poza obrys rany.
Najczęściej blizna po cięciu cesarskim jest płaska i krótka (ok. kilkunastu cm), ulokowana tuż nad wzgórkiem łonowym, zazwyczaj łatwo ukryć ją pod bielizną. Ale nie zawsze. Do najczęstszych problemów związanych z blizną po CC zgłaszanych przez pacjentki należy nieestetyczny wygląd powłok brzusznych z towarzyszącym nawisem skóry i tkanki podskórnej nad blizną.
Jak pielęgnować bliznę?
W szpitalu rana po cesarskim cięciu zabezpieczana jest jałowym opatrunkiem, którego nie należy moczyć. Po zdjęciu opatrunku zwykle zaleca się delikatne przemywanie wodą z szarym mydłem, osuszanie bez pocierania, dezynfekcję i wietrzenie rany. Powinno się nosić wygodne, luźne ubrania wykonane z naturalnych, przewiewnych tkanin. Kilka dni po operacji zdejmowane są szwy.
Do najczęściej stosowanych preparatów w terapii i pielęgnacji blizny po CC należą preparaty silikonowe. Preparaty z heparyną rozluźniają struktury kolagenu, zwiększa nawodnienie tkanek oraz wykazuje aktywność antyproliferacyjną i przeciwzapalną. Najlepiej przebadane są jednak preparaty silikonowe (żele, plastry) – ich skuteczność dowiedziono wynikami badań klinicznych (ograniczają wysychanie nowego naskórka i ograniczają rozciąganie blizny, co korzystnie wpływa na jej estetykę).
W pierwszych tygodniach po operacji można rozważyć profesjonalny (wykonywany przez wykwalifikowanego fizjoterapeutę), bardzo delikatny drenaż limfatyczny okolicy pozabiegowej, który zmniejsza obrzęk pooperacyjny i umożliwia odpływ limfy. Po pewnym czasie zabiegi tego rodzaju można łączyć z technikami delikatnego rozluźniania mięśniowo-powięziowego brzucha. W późniejszym okresie można stosować plastrowanie dynamiczne (Kinesio Taping; KT) polegające na naklejaniu elastycznych taśm na skórę brzucha. KT pomaga redukować obrzęki i poprawia mikrocyrkulację krwi; może również zapobiegać rozciąganiu blizn, a więc zapobiegać powstawaniu blizn przerosłych i bliznowców. Lekarz wraz z fizjoterapeutą w odpowiednim okresie zalecają pacjentce prowadzenie autoterapii w warunkach domowych (po wcześniejszym poinstruowaniu i zademonstrowaniu prawidłowych ruchów i chwytów terapeutycznych).
Gdy blizna jest całkowicie wygojona, fizjoterapeuci zalecają stosowanie bardziej zdecydowanych technik, jak masaż głęboki, przełamywanie blizny, pionowe unoszenie blizny, rolowanie blizny itp.
Kiedy zgłosić się do lekarza?
Co powinno wzbudzić niepokój po cięciu cesarskim? Na pewno duża, narastająca bolesność rany, istotne obrzmienie, intensywny ból w podbrzuszu, wyciek ropny i gorączka. Do odległych powikłań po CC należy zespół NICHE, którego objawy (najczęściej) pojawiają się, gdy kobieta zaczyna miesiączkować (ale mogą wystąpić w różnym czasie). Objaw NICHE jest skutkiem ubytku ściany macicy w bliźnie po cięciu cesarskim – zazwyczaj jednak diagnozę stawia lekarz podczas badania USG (sondą dopochwową). Które objawy powinny zwrócić uwagę młodej mamy w tym (i każdym innym) przypadku? Konsultacja lekarska jest konieczna, gdy występują:
- nieprawidłowe krwawienia i plamienia okołomiesiączkowe
- bóle podbrzusza
- zaburzenia mikcji, bolesność, uczucie parcia na pęcherz
- nawracające zapalenia pęcherza moczowego i dróg moczowych.
Przez ok. 2 lata po porodzie blizna powinna być regularnie kontrolowana przez samą pacjentkę; o jej ocenę warto poprosić również ginekologa podczas rutynowych wizyt.
Jakie zabiegi na bliznę po cesarskim cięciu?
W leczeniu blizn stosuje się różnorodne metody zabiegowe. Jedną z nich jest mikronakłuwanie polegające na mechanicznym uszkodzeniu skóry, które pobudza przebudowę tkanek. W wyniku nakłuwania bardzo cienkimi igłami o odpowiedniej długości wywoływana jest kontrolowana reakcja zapalna w skórze. Dochodzi do uszkodzenia powierzchownych naczyń krwionośnych i mikrokrwawienia, co zapoczątkowuje całą kaskadę procesów naprawczych. Do najistotniejszych należy aktywacja płytek krwi i uwolnienie wielu czynników wzrostu, m.in. płytkopochodnego czynnika wzrostu (PDGF), transformującego czynnika wzrostu alfa i beta (TGF-alfa i TGF-beta), czynnika wzrostu fibroblastów 2, naskórkowego czynnika wzrostu (EFGF). Czynniki wzrostu silnie stymulują fibroblasty do wytwarzania kolagenu i elastyny. Prócz procesu neokolagenezy zachodzi także proces angiogenezy, który poprawia utlenowanie skóry. Dochodzi do intensywnej transformacji macierzy zewnątrzkomórkowej. Po kilku zabiegach wykonanych w czasie 1–3 miesięcy obserwuje się wyraźną poprawę wyglądu blizn i tekstury skóry oraz poprawę jej napięcia. Podczas zabiegów mikronakłuwania stosuje się m.in. Dermapeny, które nakłuwają skórę w sposób automatyczny i bardzo precyzyjny oraz umożliwiają indywidualne dostosowanie parametrów zabiegu do pacjenta.
W laserowym leczeniu blizn przerosłych i keloidów zastosowanie znajdują m.in. pulsacyjny laser barwnikowy (światło barwy żółtej) 585 lub 595 nm oraz Nd:YAG 1064 nm i KTP (532 nm). Są to lasery, które oddziałują na naczynia krwionośne, a ich fale pochłaniane są przez hemoglobinę (docelowym chromoforem jest hemoglobina). Energia świetlna powoduje zmniejszenie liczby fibroblastów i redukuje ich proliferację oraz indukuje procesy przebudowy składników macierzy pozakomórkowej. W terapii blizn wykorzystuje się też lasery ablacyjne: lasery CO2 i Er:YAG, których chromoforem jest woda. Lasery ablacyjne odparowują blizny przerostowe i stymulują ich przebudowę.
Która metoda usuwania blizn najlepsza?
Najbardziej zadowalające efekty można uzyskać, stosując terapie skojarzone, np. łącząc działania fizjoterapeutyczne z terapią laserową (kilka-kilkanaście tygodni po operacji). Zabiegi laserowe nie tylko indukują korzystną przebudowę tkanki bliznowatej, ale również zwiększają podatność blizny na fizykalne działania mechaniczne.
Do najbardziej obiecujących metod leczenia blizn po cięciu cesarskim należą zabiegi laserem frakcyjnym CO2 o długości fali 10 600 nm (jej chromoforem jest woda). Dzięki technologii frakcyjnej laser emituje sekwencyjnie wiele wiązek światła, które oddziałują jedynie na fragment powierzchni skóry. Energia laserowa pochłaniana jest przez wodę obecną w komórkach blizny; dochodzi do podgrzania wody w komórce i odparowania. Ściśle kontrolowane uszkodzenia indukują wiele fizjologicznych procesów naprawczych – ich następstwem jest m.in. tworzenie nowych włókien kolagenowych.
Laser frakcyjny powoduje jedynie kolumienki mikrouszkodzeń w powierzchni blizny – wokół nich znajduje się nienaruszona tkanka, co pozwala istotnie skrócić okres rekonwalescencji pozabiegowej i poprawić profil bezpieczeństwa procedury.
Pod wpływem działania lasera CO2 w bliźnie zachodzą zmiany na poziomie komórkowym, zapoczątkowujące procesy przebudowy blizn dojrzałych. Laserowe leczenie blizn „świeżych” natomiast reguluje procesy gojenia i zapobiega nieprawidłowościom w ich przebiegu. Terapia laserowa sprawia, że blizna stopniowo staje się mniej widoczna. Proces przebudowy trwa najczęściej od kilku tygodni do kilku miesięcy.
Specjaliści wykonujący zabiegi
Zabiegi usuwania blizn po cesarskim cięciu przeprowadzamy we Wrocławiu i w Warszawie.
Specjaliści pracujący na laserze frakcyjnym CO2 i wykonujący procedury z wykorzystaniem technologii Dermapen.
Redukcja blizn po cesarskim cięciu Wrocław
- dr n. med. Diana Kupczyńska
- Magdalena Łączek
- Wioletta Poźniak
Redukcja blizn po cesarskim cięciu Warszawa
- lek. med. Małgorzata Legocka
- Elena Bodnariuk
W celu umówienia się na konsultację zapraszamy do kontaktu.
W przypadku dodatkowych pytań służymy pomocą.
Zachęcamy również do zapoznania się z artykułami: