Rekonwalescencja po operacji uszu

W piśmiennictwie wykazano, że pacjenci w różnym wieku odnoszą korzyści psychospołeczne i emocjonalne po zabiegach korekcyjnych małżowin usznych. Odpowiednie postępowanie przed- i pooperacyjne zwiększa populację pacjentów usatysfakcjonowanych wynikiem zabiegu.

Operacja uszu to wymagająca procedura. Uzyskane efekty zależą nie tylko od umiejętności i doświadczenia chirurga, gruntownej znajomości anatomii małżowiny i norm antropometrycznych. Nie mniej istotna jest gotowość pacjenta do przestrzegania zaleceń okołooperacyjnych, niezbędna do uzyskania optymalnego rezultatu estetycznego, wpływająca na profil bezpieczeństwa, ryzyko powikłań i objawów niepożądanych.

OPERACJA USZU – ZOBACZ ZDJĘCIA PRZED I PO ZABIEGU

Operacje plastyczne uszu

Otoplastyka umożliwia chirurgiczną korekcję kształtu, położenia lub rozmiaru/proporcji małżowin usznych. Najczęściej wykonywana jest wyłącznie ze wskazań estetycznych (nie w celu korekcji deficytu funkcjonalnego).

Przed operacją plastyczną ucha należy zidentyfikować ewentualne przeciwwskazania do zabiegu. Na efekt zabiegu i przebieg rekonwalescencji może niekorzystnie wpłynąć m.in. podatność na infekcje (np. niedobór odporności w przebiegu cukrzycy). Istotna jest również indywidulana skłonność do przerostowego bliznowacenia lub tworzenia bliznowców (keloidów).Niezbędna jest również identyfikacja nierealistycznych oczekiwań pacjenta przed operacją. Celem zabiegu jest poprawa estetyki, nie zaś uzyskanie kształtów idealnych – „doskonałości”.

Ucho zewnętrzne

Małżowina uszna wykazuje znaczne zróżnicowane pod względem umiejscowienia, rozmiaru i kształtu. Opisano ponadto liczne wady kształtu. Do lżejszych deformacji małżowin zalicza się m.in.:

• odstającą małżowinę
• wady płatka ucha
• makrocję (zbyt duże uszy)

Do najczęściej obserwowanych zniekształceń należy odstająca małżowina, która cechuje się przerostem chrząstki lub brakiem fałdowania małżowiny.

Małżowina uszna zbudowana jest z elastycznej chrząstki pokrytej skórą, która znajduje się pomiędzy stawem skroniowo-żuchwowym (od przodu) a wyrostkiem sutkowym (tył). Skóra dobrze przylega do ochrzęstnej przedniej powierzchni małżowiny, luźniej łączy się z tylną powierzchnią. Obrąbek ogranicza małżowinę uszną od góry i tyłu; ku dołowi przechodzi w płatek małżowiny (pozbawiony szkieletu chrzęstnego). Zagłębienie wzdłuż obrąbka to czółenko. Głębokie, centralne zagłębienie małżowiny, czyli muszla, jest wejściem do przewodu słuchowego zewnętrznego. Grobelka ogranicza muszlę od tyłu, rozdzielając się ku górze na odnogi grobelki. Między odnogami grobelki leży dół trójkątny.

Operacja odstających uszu

Odstająca małżowina uszna w wielu przypadkach jest skutkiem przerostu albo nadmiernego wygięcia chrząstki małżowiny bądź braku fałdowania małżowiny (konsekwencja niedorozwoju/braku grobelki). O małżowinie odstającej mówić można, jeśli obrąbek oglądany z przodu odstaje od głowy o ponad 15 mm (za normę uznaje się 12-13 mm). Zniekształcenie może występować jedno- lub obustronnie.

Operacja odstających uszu polega na korekcji głębokiej muszli i plastyce grobelki (zmniejszeniu za dużej małżowiny usznej i zrekonstruowaniu zakrzywienia grobelki). Celem zabiegu jest zmniejszenie kąta między małżowiną uszną a głową (do ok. 30 st.) i kąta między jamą muszli a czółenkiem (do ok. 90 st.).

Korekcja odstających małżowin może obejmować:Zadowalające wyniki estetyczne można uzyskać, wykorzystując różne metody, np. łącząc techniki wycinania i osłabiania chrząstki oraz modelowania szwami materacowymi. Szwy materacowe pozwalają utrwalić z jednej strony małżowinę z wyrostkiem sutkowym (zmniejszając kąt małżowinowo-czółenkowy) oraz ustalić zakrzywienie grobelki (od strony grzbietowej).

Zabieg korekcyjny może również polegać na wycięciu fragmentu skóry na tylnej powierzchni małżowiny i odpreparowaniu płata ochrzęstno-skórnego od przodu; następnie dojście bezpośrednie do odpowiednich struktur chrzęstnych i ich modyfikację.

Zmniejszenie małżowin usznych

Wspomnieliśmy, że małżowinę uszną ocenia się pod względem kształtu, położenia i rozmiaru. W warunkach prawidłowych wymiary małżowiny od górnego brzegu obrąbka do płatka małżowiny są zbliżone do odległości między gładzizną (na wysokości łuków brwiowych) a subnasale – punktem na połączeniu słupka nosa z górną krawędzią wargi górnej. Jeśli długość małżowiny jest istotnie większa, mówi się o makrocji.

Zasadniczo wszystkie struktury małżowiny mogą być nieprawidłowo powiększone, jednak makrocja często dotyczy tylko górnej części małżowiny (czółenka) lub tylko części dolnej (płatka).

Plastyka płatka ucha

Płatek małżowiny usznej może być zbyt duży i obwisły, przylegający lub nieobecny. Kształt płatka jest uwarunkowany genetycznie. Płatek nieprzyrośnięty do skóry twarzy jest cechą dominująca, płatek przyrośnięty – cechą recesywną.

Zmniejszenie dużego, mięsistego płatka małżowiny usznej uzyskać można przez wycięcie fragmentu tkanki miękkiej (w kształcie klina). Brak płatka małżowiny może być skutkiem urazu, wrodzonej wady rozwojowej lub wycięcia guza. Rekonstrukcja może polegać na odtworzeniu płatka z podmałżowinowego płata skóry.

Płatek przylegający może być złączony ze skórą policzka na znacznej powierzchni; w wielu przypadkach taki płatek nie jest w pełni wykształcony. Zabieg naprawczy może obejmować nacięcie skóry policzka i podstawy płatka oraz powiększenie płatka małżowiny płatem skóry policzka.

Jak pielęgnować ranę po operacji uszu?

Po operacji plastycznej uszu zakłada się lekko uciskowy opatrunek ochronny, a po usunięciu szwów zaleca się noszenie opaski uciskowej.

Opatrunek pooperacyjny przeciwdziała zbieraniu się krwi pod ochrzęstną i tworzeniu krwiaka. Małżowinę uszną opatruje się paskami gazy przylegającymi do wgłębień i wklęsłości jej powierzchni. Można wykorzystać np. niewielkie tampony z maścią i antybiotykiem.

Za pomocą gazy nasączonej maścią dokładnie opatruje się i wypełnia czółenko, muszlę, ewentualnie dół trójkątny. Sterylny kompres (nasycony maścią i złożony w trójkąt) umieszcza za uchem, a jego końce zagina nad małżowiną. Kompres powinien wywierać łagodny ucisk. Na głowę zakłada się elastyczny bandaż, unikając nadmiernego ucisku. Opatrunek stabilizuje kontur małżowiny usznej i zapobiega infekcji.

Pierwszą zmianę opatrunku przeprowadza się zwykle w 1-2 dobie pooperacyjnej (podczas wizyty kontrolnej). Zdjęcie opatrunku umożliwia oględziny rany i ocenę małżowiny pod kątem niedokrwienia, obecności krwiaka, objawów bolesności uciskowej, infekcji, rozejścia szwów. Pozwala to na wczesną identyfikację ewentualnych powikłań i zastosowanie odpowiedniego leczenia. W ciągu pierwszego tygodnia po operacji opatrunek jest zmieniany dwukrotnie.

Powinno się w sposób szczególny dbać o higienę i czystość okolicy operowanej!

Przez pierwsze doby po zabiegu nie powinno się moczyć operowanej okolicy.

Zwykle zaleca się nie myć włosów przez kilka dni (by zmniejszyć ryzyko infekcji). Po tym czasie nacięcie skóry się zagoi i stanie niepodatne na zakażenie bakteryjne.

Szwy wchłanialne, niewchłanialne i ich usuwanie

Jeżeli zastosowano szwy wchłanialne to nie ma konieczności ich usuwania.

Szwy niewchłanialne usuwa się po 7–10 dniach lub po 3 tygodniach od zabiegu (w zależności od zaleceń operatora). Czas odpowiedni do zdjęcia szwów ustala się z lekarzem prowadzącym.

Usuwanie szwów skórnych w okolicy zausznej może sprawiać dyskomfort i być nieco bolesne.

W przypadku rozległych operacji osłabiających chrząstkę rozważa się profilaktykę antybiotykową.

Opatrunek należy zmieniać ściśle według wskazań lekarza, przemywać ranę zaleconym płynem dezynfekującym lub wodą z mydłem.

Nie wolno wykonywać samodzielnie żadnych zabiegów, które mogłyby naruszyć naskórek pokrywający ranę.

Noszenie opaski po operacji uszu

Przez pierwsze dni po operacji rana zabezpieczona jest opatrunkiem, potem należy nosić elastyczną opaskę (uciskową) – ściśle według wskazań chirurga. Zwykle początkowo zaleca się nosić opaskę przez całą dobę, następnie zakładać ją tylko na noc (przez kilka tygodni, czasem miesięcy).

Po operacji przejściowo może być zmniejszone czucie w obrębie małżowiny. Opaska uciskowa zapobiega niekontrolowanym odgięciom uszu podczas snu i uszkodzeniom małżowiny usznej. Chroni ucho przed urazami, zabrudzeniem i pomaga utrzymać małżowinę w nowej pozycji. W przypadku zanieczyszczenia lub zamoczenia rany należy przemyć ją środkiem antyseptycznym zaleconym przez lekarza.

Powinno się unikać spania na boku i twardym podłożu (wskazane jest podłożenie 2-3 poduszek pod głowę). Należy chronić uszy przed wszelkimi obrażeniami i uciskiem, które mogłyby zaburzyć procesy gojenia.

Ścisłe przestrzeganie zaleceń okołooperacyjnych warunkuje uzyskanie dobrych wyników odległych.

Dolegliwości i problemy po operacji uszu

Powikłania w chirurgii plastycznej ucha można podzielić na wczesne (w pierwszych tygodniach po operacji) i późne (do roku po operacji).

Dolegliwości bólowe

Umiarkowany ból rany po operacji (w szczególności po ustaniu działania znieczulenia miejscowego) najczęściej nie jest powodem do niepokoju. Dolegliwości bólowe można łagodzić lekami przeciwbólowymi zaleconymi przez lekarza. Niewskazane jest stosowanie kwasu acetylosalicylowego (aspiryna), ze względu na działanie hamujące agregację płytek (zlepianie się płytek krwi).

Za nasilone dolegliwości bólowe w większości przypadków odpowiada zbyt ciasne owinięcie głowy bandażem. Nadmierny ucisk bandaża zwiększa również ryzyko odleżyn na skórze małżowiny. Poluzowanie opatrunku może zredukować ból.

Intensywny, narastający ból w pierwszych dobach po operacji może zwiastować powikłania i wymagać natychmiastowej pomocy lekarskiej.

Krwawienie, krwiak

Krwawienie w dniu operacji można opanować opatrunkiem uciskowym (ucisk można utrzymywać do dwóch godzin).

Krwiaki pooperacyjne obserwuje się zwykle 1-3 dni po operacji; podstawowym objawem jest ból, który należy jak najszybciej zgłosić (konieczna jest ocena lekarska).

Pooperacyjny krwiak podochrzęstnowy może wystąpić w obszarach, w których skóra została oddzielona od chrząstki. Większość krwiaków rozwija się w obrębie muszli. Zwykle postępowanie ogranicza się do opróżnienia krwiaka (aspiracja przezskórna) i założenia opatrunku uciskowego na kilka dni. Wskazana jest także antybiotykoterapia.

Krwiak nieleczony lub leczony nieprawidłowo, który utrzymuje się dłużej, zwiększa ryzyko martwicy chrząstki i przerwania konturu małżowiny. Leczenie polega najczęściej na nacięciu skóry muszli i zassaniu zawartości krwiaka (igłą). Należy usunąć tkanki martwicze (chrząstkę).

Ponowne odstawanie małżowiny usznej po operacji

Mimo prawidłowego, ostrożnego operowania może dojść do nawrotu odstawania małżowiny usznej (zwykle jednostronnego). Najczęściej problem dotyczy górnej części małżowiny (jeśli nie wykształcił się trwale fałd grobelki). Naprawy nie powinno się podejmować przed upływem 6-12 miesięcy od operacji.

Komplikacje estetyczne

W przypadku szczątkowych deformacji po korekcji małżowiny usznej skuteczna jest szybka korekcja chirurgiczna (do dwóch tygodni po zabiegu, kiedy zniekształcenie chrząstki nie jest jeszcze ustabilizowane przez bliznowacenie). Możliwe jest usunięcie, wymiana lub dodanie szwu modelującego.

Do estetycznych komplikacji otoplastyki należy np. ucho telefoniczne. Takie zniekształcenie może powstać, jeśli po właściwej (lub nadmiernej) korekcji środkowej części małżowiny, płatek małżowiny lub górna część obrąbka wciąż odstaje. Dodanie szwu modelującego pozwala cofnąć górną część obrąbka.

Niektóre deformacje, klasyfikowane jako powikłania późne, rozwijają się lub ujawniają dopiero po pewnym czasie.

Nieregularności konturu najczęściej mają postać ostrych krawędzi na grobelce. Mogą wynikać z głębokich nacięć chrząstki. W początkowym okresie gojenia przesłania je obrzęk pooperacyjny. Korekcję można wykonać najwcześniej 6-12 miesięcy po otoplastyce.

Mogą wystąpić również inne nieprawidłowości, m.in. nieznaczne asymetrie (niewymagające interwencji).

Blizny po cięciach chirurgicznych

Skóra zauszna bywa bardziej podatna na powstawanie wybrzuszeń, przerostowych bliznowaceń, w niektórych przypadkach bliznowców.

Wybrzuszenia (nadmiar skóry), które nie uległy samoistnemu wchłonięciu, można wyciąć.

Bliznowacenia przerostowe (występujące rzadko) zwykle nie wymagają korekcji.

Bliznowce tworzą się u osób predysponowanych (częściej u pacjentów ciemnoskórych). Ich leczenie bywa problematyczne. Jedną z opcji terapeutycznych jest resekcja zajętej skóry i przeszczep skóry z pachwiny.

Jak wygląda rekonwalescencja po operacji uszu?

Początkowy efekt zabiegu widoczny jest bezpośrednio po operacji. Z czasem ustępuje obrzęk operacyjny tkanek, ich struktura ulega przebudowie, linie cięć bledną. Wyniki bardziej złożonych operacji uszu pojawiają się stopniowo.

Na efekt ostateczny należy poczekać od kilku do kilkunastu miesięcy. W niektórych przypadkach jeden zabieg jest niewystarczający, by uzyskać akceptowalne wyniki.

Obrzęki, podbiegnięcia krwawe (sińce) w okolicy operowanej mogą utrzymywać się przez kilkanaście dni po zabiegu.

Należy chronić uszy przed kontaktem z substancjami drażniącymi skórę (lakier do włosów, kosmetyki do makijażu, farba do włosów).

By nie zniweczyć efektów zabiegu, wskazana jest ostrożność nawet podczas wykonywania codziennych czynności, jak kąpiel, czesanie, ubieranie się, używanie suszarki do włosów.

Etapy rekonwalescencji po operacji uszu:

• 3-16 dni po zabiegu – zaleca się oszczędzający tryb życia, dopiero po tym czasie można wrócić do pracy lub do szkoły;
• 2 tygodnie od zabiegu – należy unikać dźwigania;
• 6 tygodni od zabiegu – nie powinno się uprawiać sportu, niewskazany jest intensywny wysiłek;
• 4-6 tygodni od zabiegu – nie powinno się nosić okularów, należy chronić skórę przed wysokimi i niskimi temperaturami oraz promieniowaniem słonecznym (codziennie stosować kremy z filtrem SPF 50).
• kilka tygodni po wygojeniu ran –  wskazane jest stosowanie specjalnych żeli silikonowych lub opatrunków uciskowych ograniczających przerastanie blizn.

Należy zgłaszać się w terminie na zaplanowane wizyty kontrolne – zarówno w czasie pierwszych tygodni po zabiegu, jak i po kilku-kilkunastu miesiącach, kiedy przeprowadzane jest badanie końcowe i wykonywana jest dokumentacja fotograficzna.

Jakie mogą być skutki nieprzestrzegania zaleceń lekarza?

Niestosowanie się do zaleceń lekarskich może wiązać się z koniecznością kolejnej interwencji – przeprowadzenia operacji rewizyjnej. Wszelkie komplikacje należy zgłaszać chirurgowi, który ocenia, czy i jakie postępowanie należy wdrożyć.

Każdy zabieg chirurgiczny obarczony jest ryzykiem powikłań. Wczesne powikłania otoplastyki obejmują krwiak, infekcję, rzadziej zapalenie chrząstki, martwicę tkanek. Wśród powikłań późnych wymienia się asymetrie, tzw. ucho telefoniczne i in.

Prawidłowe postępowanie przed- i pooperacyjne oraz ścisłe przestrzeganie zaleceń pozabiegowych przez pacjenta może istotnie ograniczyć ryzyko powikłań i objawów niepożądanych.

Kilka tygodni przed i po operacji wskazane jest zaprzestanie palenia. Dym tytoniowy wpływa na obkurczenie naczyń krwionośnych, upośledza proces gojenia ran i zwiększa ryzyko powikłań pooperacyjnych.

Do niepokojących powikłań pooperacyjnych należy krwiak, który może prowadzić do martwicy chrząstki i skóry. Jeżeli natychmiast nie zostanie zastosowane właściwe leczenie, może rozwinąć się infekcja, która pogarsza rokowanie i grozi deformacją małżowiny. Przyczyną martwicy chrząstki może być również nadmierny ucisk (np. opatrunku).

Rzadkim powikłaniem jest ciężkie zapalenie małżowiny usznej, zwłaszcza zapalenie ochrzęstnej małżowiny. Na ogół to skutek zakażenia bakteryjnego – zakażonego krwiaka zausznego (konieczne jest jego otwarcie, drenaż i płukanie rany). Konsekwencją nieprawidłowego leczenia zapalenia może być „tlący się” stan zapalny, przebiegający ze zmianami skórnymi i tkliwością uciskową. We wczesnej fazie skuteczna bywa antybiotykoterapia i okłady. W przypadku martwicy chrząstki niezbędne jest leczenie operacyjne.

Uszy należy chronić przed urazami. Urazy mechaniczne należą do czynników zwiększających ryzyko utraty korekcji (najczęściej dochodzi do niej w ciągu trzech miesięcy po operacji).

Po zabiegu może pojawić się przemijający, łagodny świąd. Opatrunek pooperacyjny powinien jednak pozostawać nienaruszony.

Nieprzestrzeganie zaleceń pozabiegowych może prowadzić do utraty korekcji (mimo prawidłowo wykonanego zabiegu) i wymagać powtórnej operacji.

Silny, miejscowy świąd może wskazywać na reakcję alergiczną na materiał szewny lub opatrunkowy i wymaga oceny lekarskiej.

Co można zyskać, stosując się do zaleceń lekarskich?

Korzyści z operacji plastycznej uszu mogą wykraczać poza efekty estetyczne. Wady małżowin usznych, zwłaszcza w młodym wieku, bywają źródłem niepokoju związanego z szerokim wachlarzem zagrożeń psychospołecznych (stresorów). Czynniki stresogenne mogą nasilać odczuwanie lęku, przyczyniać się do zaburzeń zachowania i utrudniać proces integracji społecznej.

Jednak deformacje małżowiny usznej nie u wszystkich pacjentów powodują problemy psychospołeczne – co uwzględnia się, ustalając wskazania do zabiegu. Czynniki tego rodzaju są szczegółowo omawiane przed operacją.

Austriaccy naukowcy podjęli próbę oceny stanu emocjonalnego dorosłych pacjentów przed i po otoplastyce, z wykorzystaniem obiektywnych, wystandaryzowanych skal i kwestionariuszy. Wyniki przeprowadzonego badania retrospektywnego wykazały znamienną poprawę jakości życia – zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Po korekcji wad małżowiny usznej obserwowano większą skłonność do koncentrowania się na pozytywnych elementach rzeczywistości, wzrost pewności siebie i odwagi oraz gotowość do walki z przeciwnościami losu.

Zobacz także: Operacje plastyczne – najpopularniejsze zabiegi

Operacja uszu Wrocław

Zabiegi korekcji uszu w naszej placówce we Wrocławiu wykonuje dr n. med. Agnieszka Burkacka i dr n. med. Ireneusz Siewiera.

Operacja uszu Warszawa

Wykonywaniem zabiegu w Warszawie zajmuje się dr n. med. Michał Kowalczewski.

Pacjentów zainteresowanych operacją plastyczną uszu zapraszamy do kontaktu.

Źródła:

Mobley SR, Vartanian AJ, Toriumi DM. Otoplasty: Surgical correction of the protruding ear. Oper Tech Otolayngol Head Neck Surg. 2002;13(1):29-35.

Caouette-Laberge L, Guay N, Bortoluzzi P, Belleville C. Otoplasty: anterior scoring technique and results in 500 cases. Plast Reconstr Surg. 2000;105(2):504-15.

Schneider AL, Sidle DM. Cosmetic Otoplasty. Facial Plast Surg Clin North Am. 2018;26(1):19-29.

Naumann A. Otoplasty – techniques, characteristics and risks. GMS Curr Top Otorhinolaryngol Head Neck Surg. 2007;6:Doc04.

Naumann A. Otoplasty – techniques, characteristics and risks. GMS Curr Top Otorhinolaryngol Head Neck Surg. 2007;6:Doc04.

Joukhadar N, McKee D, Caouette-Laberge L, Bezuhly M. Management of Congenital Auricular Anomalies. Plast Reconstr Surg. 2020;146(2):205e-216e.

Park C, Yoo YS, Hong ST. An update on auricular reconstruction: three major auricular malformations of microtia, prominent ear and cryptotia. Curr Opin Otolaryngol Head Neck Surg. 2010;18(6):544-9.

Nuara MJ, Mobley SR. Nuances of otoplasty: a comprehensive review of the past 20 years. Facial Plast Surg Clin North Am. 2006;14(2):89-102, vi.

Aysel A, Karatan B, Ergün U, Müderris T. Modified bilateral fasciaperichondrial flap for prominent ear correction.Braz J Otorhinolaryngol. 2023;89(1):152-158.

Janis JE, Rohrich RJ, Gutowski KA. Otoplasty. Plast Reconstr Surg. 2005;115(4):60e-72e.

Hoshal SG, Morisada MV, Tollefson TT. Reducing Surgical Risks for Otoplasty. Facial Plast Surg Clin North Am. 2023;31(2):253-261.

Adamson PA, McGraw BL, Tropper GJ. Otoplasty: critical review of clinical results. Laryngoscope. 1991;101(8):883-8.

Yuen A, Coombs CJ. Reduction otoplasty: correction of the large or asymmetric ear. Aesthetic Plast Surg. 2006;30(6):675-8.

Brucker MJ, Patel J, Sullivan PK; Department of Plastic Surgery, Brown Medical School and Rhode Island Hospital, Providence, 02905, USA. A morphometric study of the external ear: age- and sex-related differences. Plast Reconstr Surg. 2003;112(2):647-52; discussion 653-4.

Lin J, Sclafani AP. Otoplasty for Congenital Auricular Malformations. Facial Plast Surg Clin North Am. 2018;26(1):31-40.

Thorne CH, Wilkes G. Ear deformities, otoplasty, and ear reconstruction. Plast Reconstr Surg. 2012;129(4):701e-716e.

Weerda H, Siegert R. Komplikationen der Ohrmuschelanlegeplastik und ihre Behandlung [Complications of otoplasty and their treatment]. Laryngorhinootologie. 1994;73(7):394-9.

Nazarian R, Eshraghi AA. Otoplasty for the protruded ear. Semin Plast Surg. 2011;25(4):288-94.

Staindl O, Siedek V. Complications of auricular correction. GMS Curr Top Otorhinolaryngol Head Neck Surg. 2007;6:Doc03

Handler EB, Song T, Shih C. Complications of otoplasty. Facial Plast Surg Clin North Am. 2013:21(4): 653-62.

Lassig AAD, Bechtold JE, Lindgren BR, Pisansky A, Itabiyi A, Yueh B, Joseph AM. Tobacco exposure and wound healing in head and neck surgical wounds. Laryngoscope. 2018;128(3):618-625.

Fan Chiang YH, Lee YW, Lam F, Liao CC, Chang CC, Lin CS. Smoking increases the risk of postoperative wound complications: A propensity score-matched cohort study. Int Wound J. 2023 Feb;20(2):391-402.

Kennedy KL, Katrib Z. Otoplasty. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023.

Prasad HK, Sreedharan S, Prasad HS, Meyyappan MH, Harsha KS. Perichondritis of the auricle and its management. J Laryngol Otol. 2007;121(6):530-4.

Limandjaja GC, Breugem CC, Mink van der Molen AB, Kon M. Complications of otoplasty: a literature review. J Plast Reconstr Aesthet Surg. 2009;62(1):19-27.

Adamson PA, McGraw BL, Tropper GJ. Otoplasty: critical review of clinical results. Laryngoscope 1991;101(8):883-8.

Andersen BM. Prevention of Postoperative Wound Infections. Prevention and Control of Infections in Hospitals. 2018:377–437.

Songu M, Kutlu A. Health-related quality of fife outcome of children with prominent ears after otoplasty. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2014;271(6):1829-1832.

Sheerin D, MacLeod M, Kusumakar V. Psychosocial adjustment in children with port-wine stains and prominent ears. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 1995;34:1637–1647.

Cooper-Hobson G, Jaffe W. The benefits of otoplasty for children: further evidence to satisfy the modern NHS. J Plast Reconstr Aesthet Surg. 2009;62(2):190-194.

Schwentner I, Schmutzhard J, Deibl M, Sprinzl GM. Health-related quality of life outcome of adult patients after otoplasty. J Craniofac Surg. 2006;17(4):629-35.